Biznes tworzy śmiałe plany

Data dodania: 2 stycznia 2017
Kategoria:
Franczyza&Biznes

Jeśli rok temu nasz raport pokazywał przekrój branż, w których firmy nie tylko stworzyły program franczyzowy, ale także rzeczywiście zbudowały sieci partnerskie, to w tym roku poszerzyliśmy analizę o marki franczyzowe, które nie mają jeszcze franczyzobiorców. Różnica między pierwszym przypadkiem, a drugim jest duża.

Obok około 500 działających sieci, na rynku jest także dostępnych blisko 200 ofert franczyzy, którym nie udało się jeszcze pozyskać pierwszego franczyzobiorcy. Swoją analizą objęliśmy wszystkie segmenty rynku, w których można spotkać oferty franczyzy. Wnioski sformułowaliśmy także na podstawie pogłębionych wywiadów z franczyzodawcami i franczyzobiorcami oraz informacji pochodzących z bazy danych Akademii Rozwoju Systemów Sieciowych (ARSS), która prowadzi własną ewidencję franczyz.

Należy ponadto podkreślić, że w Polsce nie ma instytucji, która rejestrowałaby liczbę placówek franczyzowych otwieranych każdego roku. O ile w przypadku nowootwieranych firm możemy opierać się o dokładne dane pochodzące z publicznych rejestrów, takich jak REGON, CEIDG czy KRS, to w przypadku franczyzy musimy opierać się jedynie na szacunkach.

Gastronomia (133 oferty franczyzy)

Gastronomia to największy segment gospodarki pod względem liczby firm oferujących współpracę franczyzową. Szacujemy, że z ponad 130 podmiotów około 30 ma tylko jednostki własne. Oznacza to, że sieć franczyzową udało się zbudować blisko 100 markom gastronomicznym. Ten rynek charakteryzuje też duża dynamika zmian. Co roku pojawia się na nim około 10 nowych systemów, ale prawie taka sama liczba znika lub wycofuje się z franczyzy, skupiając się na działaniu w formacie własnym. W 2016 roku działalność zakończyły m.in. takie marki jak Dairy Queen czy Himalaya momo. Z kolei z franczyzy wycofały się: Mamuśka The Cheescake Shop czy Al Dente. Na rynku zadebiutowały natomiast takie systemy jak Jack’s Bar & Restaurant, Kiełbaskowo, Pizza Fun, Om Nom Nom Zapiekanki, LafLaf Humus Falafel House, Domowe Smaki oraz American Bistro.

Mimo tych niewielkich wstrząsów branżę cechuje stabilizacja. Przedstawiciele sieci, które wcześniej mogły się pochwalić udaną współpracą franczyzową, zapowiadają dalszy rozwój we franczyzie. Dotyczy to wszystkich segmentów rynku: lokali fast food, restauracji, pizzerii, kawiarni oraz lodziarni. W ocenie przedstawicieli branży koniunktura sprzyja planom rozwojowym. Firma Wojtex, operator takich marek gastronomicznych jak Pizzerie Biesiadowo, Crazy Pirmiad Pizza, Western Chicken, Rybkodajnia, Coffeeloffee, Mangatto i Western Tortilla będzie kontynuować rozwój tych konceptów we franczyzie.

– Podsumowując 2016 rok mogę stwierdzić, że ten czas był dla nas bardzo dobry. Odnotowaliśmy dynamicznie rozwój wszystkich konceptów, m.in. sieci Western Tortilla. Ciężko jest prognozować, jak będzie w 2017 roku. Czas pokaże czy będziemy mieli duże zainteresowanie współpracą. Odnosząc się do całego rynku stwierdzam, że obecna sytuacja gospodarcza spowodowała to, że potencjalni inwestorzy zajęli pozycję oczekującą. Uważam, że przyszły rok pod tym względem będzie dużo lepszy. Ci, którzy planowali zainwestować, podejmą odpowiednie kroki. Z kolei, jeśli chodzi o sytuację w gastronomii, to w 2016 roku rynek bardzo się rozwinął. Dochody wszystkich naszych restauracji wzrosły o około 20-30% w porównaniu do 2015 roku – mówi Wojciech Goduński, właściciel firmy Wojtex.

Ambitne plany rozwojowe mają też inne sieci, które aktywnie rozwijały się w 2016 roku. Wśród nich jest marka Express Kuchnia Marche, która w tym roku stawia wyłącznie na rozwój we franczyzie.

– Pod koniec ubiegłego roku mieliśmy 26 lokali, w tym 20 franczyzowych. Nasza marka jest obecna już w 14 miastach. W tym roku skupimy się na otwarciu kolejnych lokali partnerskich. Chcemy otworzyć około 15 nowych restauracji franczyzowych. Jednocześnie będziemy pracowali nad wzmocnieniem pozycji lokali własnych, nie zamierzamy przekazywać ich w zarządzanie franczyzobiorcom – relacjonuje Ewa Skonieczna -Sarniak, manager ds. marketingu Express Kuchnia Marche.

Rozwój rynku gastronomicznego napędza m.in. ogólny wzrost konsumpcji. Jak wynika z badań GUS, bieżące i przyszłe nastroje konsumenckie poprawiły się w stosunku do poprzedniego miesiąca. Wskaźnik wzrósł o 1,3 punktu procentowego. To najlepszy wynik od 1997 roku, kiedy zaczęto prowadzić badania.

Siłą napędową jest m.in. działający od kwietnia ub.r. rządowy Program „Rodzina 500+”. Wzrost wydatków konsumpcyjnych odnotowuje wiele branż, w tym gastronomia. Polacy coraz częściej korzystają z punktów gastronomicznych.

Jednym z najpopularniejszych formatów restauracyjnych są pizzerie. W tym segmencie rynku z powodzeniem działają franczyzowe marki – polskie i zagraniczne (np. Da Grasso, Biesiadowo, Gusto Dominium, Telepizza, Domino’s Pizza). W poszukiwaniu smaków kuchni włoskiej konsumenci trafiają też do spaghetterii – w tym segmencie rynki gastronomicznego rozwinęła się m.in. franczyzowa sieć lokali Makarun Spaghetti& Salad. Polacy chętnie jadają w sieciowych fast foodach. Oprócz najsłynniejszego McDonald’sa, w naszym kraju działają też inne franczyzowe lokale serwujące dania kuchni amerykańskiej, takie jak Boby Burger czy 7th Street. Sieci partnerskie rozwinęły się również w segmencie cukiernio-kawiarni. To m.in. Columbus Coffee, Coffeeloffee czy lodziarnio-kawiarnie Carte d’Or Cafe.

Artykuły spożywcze (99 ofert franczyzy)

Rynek handlu detalicznego artykułami spożywczymi w Polsce w 2015 roku wzrósł o 2,6% rok do roku i osiągnął wartość 244,5 mld zł. W 2016 r. spodziewany jest jeszcze szybszy wzrost, na poziomie 4,2% - szacuje firma badawcza PMR. W przypadku tej branży, jednym z czynników wspierających jej wzrost również był start wypłat z rządowego programu „Rodzina 500+”. Pozytywnie wpłynął on na poziom dochodu rozporządzalnego polskich gospodarstw domowych. Znacząca część tych środków przeznaczona została na konsumpcję artykułów spożywczych. W tym segmencie rynku znajdziemy już prawie 100 ofert współpracy partnerskiej.

Franczyzę jako rozwój biznesu wybierają nie tylko światowi inwestorzy, ale również polskie firmy. Do najbardziej znanych sieci należą m.in. marki z portfela Eurocash (ABC – ponad 8 tys. sklepów, Delikatesy Centrum – ponad 900 sklepów, Lewiatan – ponad 3 tys. sklepów czy Groszek – około 2 tys. sklepów). Należąca do Emperii sieć Stokrotka liczy już ponad 340 sklepów. W ramach sieci Chata Polska działa ok. 200 sklepów. Należące do spółki Żabka sieci sklepów Freshmarket i Żabka mają łącznie blisko 4 tys. placówek. We franczyzę inwestuje też spółka Carrefour Polska, która ma ponad 800 sklepów w 5 formatach: hipermarketów, supermarketów, sklepów osiedlowych i specjalistycznych (Galerie Alkoholi) oraz sklepu internetowego.

Nie wszyscy jednak mogą pochwalić się sukcesami. W 2016 roku byliśmy świadkami kłopotów sieci delikatesów Alma, która w 2015 roku uruchomiła franczyzę sklepów Alma Smart. Stabilnie natomiast rozwijają się specjalistyczne sieci sklepów, tak jak np. marka Al.Capone – Specjaliści od Alkoholu. Pod tym szyldem działa obecnie ponad 20 sklepów. Dobre notowania zalicza również multibrandowa sieć sprzedaży papierosów elektronicznych eSmokingWorld. Spośród 840 punktów sprzedaży, około 430 prowadzonych jest w oparciu o model franczyzowy lub partnerski.

– W tym roku chcemy rozwijać sieć franczyzową, stawiamy przede wszystkim na miejscowości do 50 tys. mieszkańców. Obowiązująca od września 2016 roku nowelizacja ustawy tytoniowej zmieniła kształt polskiego rynku, wprowadzając zakaz sprzedaży papierosów elektronicznych przez internet. Dlatego to dobry moment na inwestycje w rozwój tradycyjnych kanałów sprzedaży. Nowe przepisy nakładają też na producentów obowiązek notyfikacji produktów - to dobra zmiana, która podniesie bezpieczeństwo produktów dostępnych na rynku i zwiększy zaufanie konsumentów do kategorii – mówi Michał Brzemiński, dyrektor sieci franczyzowej eSmokingWorld.

Usługi dla biznesu i klientów indywidualnych (90 ofert franczyzy)

Usługi dla biznesu to kolejna szybko rosnąca branża. W tym segmencie rynku działa około 60 systemów franczyzowych. Największym powodzeniem wśród franczyzobiorców cieszą się, co nie powinno dziwić, stosunkowo niedrogie franczyzy, w które można wejść nakładem kilku, maksymalnie kilkunastu tysięcy złotych. Franczyzy, które nie generują wysokich kosztów stałych, nie wymagają wynajmowania lokalu czy zatrudniania pracowników. Do tego typu biznesów zaliczamy m.in. działalność związaną z reklamą, marketingiem i PR, doradztwo gospodarcze i usługi księgowe oraz firmy szkoleniowe. To m.in.: Pro- FIT Sport Agency, Cogdziekiedy.info, DlaWas.Info, Rabatem.pl, Free TV, ILS Agencja Tłumaczeń, Lauren Peso Polska, Taniarachunkowosc.pl, Ship Center, Mail Boxes Etc., Omega Kancelarie Prawne i Extraiga.pl.

Z kolei, na rynku usług dla klientów indywidualnych jest dostępnych 30 franczyz. Przekrój tych usług jest szeroki od naprawy obuwia i otwarcia pralni chemicznej do organizacji uroczystości ślubnych. Należy jednak zaznaczyć, że franczyza w tym segmencie rynku dopiero „wstaje na nogi”. Wynika to z tego, że Polacy nie korzystają na szeroką skalę z usług firm sprzątających, agencji ślubnych czy firm ogrodniczych. W 2016 roku z tego powodu z rynku zniknęły franczyzy Perfect Day, Perfect Moment i Mysprzatniemy.pl. Wśród agencji ślubnych jedynie firma Ślubna Pracownia ma oddziały franczyzowe.

– W naszej sieci funkcjonuje 6 oddziałów. Niestety decyzje podejmowane przez rządzących powodują coraz większe uszczuplenia w portfelach Polaków, co ma wpływ na zmniejszenie ilości klientów z kraju. Na szczęście większość naszych klientów zamieszkuje za granicą i wydarzenia gospodarcze w Polsce nie mają większego wpływu na ich liczbę. Oczywiście, gdyby zarobki w Polsce były stabilne lub nawet wzrosłyby, moglibyśmy liczyć na przypływ klientów krajowych – zauważa Anna Pietruszka, współwłaścicielka sieci franczyzowej Ślubna Pracownia.

Odzież i obuwie (80 ofert franczyzy)

Polski rynek odzieży i obuwia można podzielić na trzy sektory: zagraniczne przedsiębiorstwa, firmy posiadające polski kapitał, ale z produkcją odbywającą się poza granicami kraju oraz rodzime przedsiębiorstwa, gdzie zarówno kapitał, jak i produkcja znajdują się na terenie Polski. We wszystkich trzech znajdziemy propozycje współpracy franczyzowej. Możemy wybierać wśród 80 dostępnych konceptów z segmentu mody męskiej, damskiej i dziecięcej. Na uwagę zasługuje fakt, że w 2016 roku dużym zainteresowaniem cieszyła się franczyza polskich marek odzieżowych takich jak: Greenpoint, QUIOSQUE, Esotiq, Blue Shadow, Recman czy Pako Lorente. Dobre notowania ma też segment mody dziecięcej, gdzie prym wiodą również polskie marki – Coccodrillo, 5.10.15, Wójcik czy Reporter Young. Nasze obserwacje potwierdzają przedstawiciele branży.

Agnieszka Falińska, specjalista ds. franczyzy Blue Shadow poinformowała, że ostatnie miesiące 2016 roku były pracowite dla tej marki.

– We wszystkich lokalizacjach postawiliśmy na galerie handlowe, ze względu na specyfikę rozłożenia handlu w tych miastach. W 2016 roku otworzyliśmy 14 sklepów, co wpisuje się w obraną przez nas strategię. Nie chcemy być marką masową, duży nacisk kładziemy na jakość, czyli to, co najważniejsze dla nas i dla klientek, które stają się coraz bardziej wymagające. Szukają indywidualności, dlatego sukces osiągają produkty spersonalizowane. Z drugiej strony nie chcą przepłacać, mają świadomość, że można w jednej chwili porównać ceny podobnego produktu – komentuje Agnieszka Falińska. Jak powiedział nam Tomasz Nowicki z firmy Greenpoint, do końca tego roku pod tym szyldem będzie działać 110 sklepów, w tym 37 franczyzowych. Wiatr w żagle złapała bieliźniana sieć sklepów Esotiq. Pod koniec 2016 roku Grupa Esotiq & Henderson miała 306 salonów Polsce iza granicą (w 2015roku było 258 sklepów). Dynamicznym rozwojem sieci salonów pochwaliła się też kolejna polska firma specjalizująca się w modzie damskiej.

Grzegorz Tokarczyk, dyrektor ds. sprzedaży i rozwoju QUIOSQUE zaznacza, że segment, w którym działa ta marka opiera się na budowaniu stałej i silnej więzi z klientem. - Słuchamy tego, czego oczekują od nas nasze klientki i odpowiadamy na ich potrzeby. Pomaga nam w tym nowoczesny program lojalnościowy, który wystartował w naszej sieci w listopadzie 2016 roku. Daje nam to możliwość prowadzenia bardzo spersonalizowanej i zindywidualizowanej komunikacji z klientem. Jeśli chodzi o rozwój sieci sprzedaży, nadal będziemy realizowali przyjętą strategię, zakładającą obecność zarówno w dużych miastach, jak i mniejszych miejscowościach. Oczywiście cały czas wzmacniamy także kanał sprzedaży on-line. Obecnie nasze salony odwiedza miesięcznie prawie milion kobiet – dodaje Tokarczyk. W segmencie mody dziecięcej franczyza zajmuje ważną pozycję w strategii rozwoju firm. Tak jest m.in. w przypadku marki Reporter Young, która przywitała 2017 rok liczbą 25 sklepów własnych i 95 franczyzowych.

– Od początku nowego roku wdrażamy w życie działania rozbudowujące naszą sieć, w efekcie czego, w ciągu całego roku nastąpi wzrost liczby sklepów własnych o 10% i sklepów franczyzowych o 20%. Nasza marka chce w pełni wykorzystać szansę, jaką obecnie daje szerokie zainteresowanie ze strony zarówno franczyzobiorców, jak i konsumentów – mówi Piotr Wierzbowski, dyrektor zarządzający Reporter Young. Branżę, w której działa ocenia jako niezwykle dynamiczną. Firma widzi wzrost zainteresowania konceptem franczyzy, co spowodowane jest przede wszystkim rewelacyjnymi wynikami sprzedaży w tym segmencie.

– To z kolei wydaje się być pochodną trzech głównych czynników, które miały bardzo istotne znaczenie dla naszej działalności w 2016 roku. Pierwszy z nich to tak naprawdę atrakcyjna oferta dla klientów. Drugim czynnikiem jest wzrost skłonności do nabywania dóbr konsumpcyjnych w skali makro, będący niewątpliwie efektem spadku bezrobocia i wzrostu wynagrodzeń. Trzecim elementem wpływającym na wzrost wyników w branży, jest wdrożenie programu 500+ – zauważa Piotr Wierzbowski. Franczyzę jako model rozwoju firmy wybierają też marki, które do niedawna budowały tylko sieć sklepów własnych. Takim przykładem jest m.in. sieć salonów obuwniczych Ryłko (114 salonów własnych i 4 franczyzowe). Jak powiedział nam Konrad Grabski, dyrektor ds. inwestycji i rozwoju w ciągu tego roku Ryłko planuje otworzyć około 5-10 kolejnych sklepów franczyzowych.

Edukacja (36 ofert franczyzy)

Wiedza jest w cenie. Wiedzą o tym rodzice, którzy w większości nie żałują środków na zajęcia pozalekcyjne dla dzieci, napędzając tym samym ten segment rynku. W ciągu ostatniego roku niewiele tu się zmieniło. Spodziewamy się natomiast zmian w tym roku. Ten rynek powinien przyspieszyć z powodu uruchomionego w 2016 roku rządowego programu „Rodzina 500+”. Zmieni się też pod wpływem reformy edukacji, która przyniesie likwidację gimnazjów. Obecnie oferty współpracy franczyzowej znajdziemy wśród firm prowadzących szkółki sportowe, szkoły szybkiego czytania i nauk pamięciowych, szkoły matematyki i robotyki oraz szkoły językowe. Jakie to są koncepty? Np. Brazilian Soccer Schools (BSS), który został sprowadzony do Polski z Wielkiej Brytanii. To największa na świecie sieć szkół, która kształci młodych zawodników w stylu brazylijskiego futbolu. Ten rok firma rozpoczęła z 60 jednostkami franczyzowymi. Franczyzę szkółek piłkarskich mają też Football Kids i SOCATOTS - Piłkarskie Maluszki!

Z kolei zajęcia robotyki można prowadzić w ramach sieci RoboCAMP, TwójRobot.pl czy Planeta Robotów. W przypadku tych systemów edukacyjnych, franczyzobiorca nie musi mieć stałego lokalu. Zajęcia można prowadzić w wynajętych salach. Uproszczeniem jest także to, że kadra kierownicza nie musi mieć wykształcenia pedagogicznego. Jak powiedziała nam Patrycja Lehmann z RoboCAMP, do rozpoczęcia zajęć potrzebne są: klocki LEGO, firmowy pakiet ćwiczeń, rzutnik oraz dostęp do internetu. Kapitał początkowy na uruchomienie zajęć nie przekracza 6 tys. zł, w początkowej fazie może się zamknąć nawet w 500zł!

Motoryzacja i stacje paliw (31 ofert franczyzy)

Motoryzacja to jedna z branż, w której franczyza jest bardzo popularnym modelem rozwoju biznesu – zarówno ze strony dawców licencji, jak i biorców. To też jeden z najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki pod względem wzrostu liczby działających sieci partnerskich. Wartość polskiego rynku dystrybucji części oraz napraw samochodów rośnie nieprzerwanie od wielu lat – dziś przekracza 30 mld zł. Co czwarta firma z tego segmentu oczekuje w tym roku wzrostu sprzedaży na poziomie 10–20%. Dla porównania, w Europie tempo rozwoju już na poziomie 1–2% jest sukcesem. Co więcej, rynek będzie dalej rósł wraz z powiększającym się parkiem samochodowym.

Rośnie też rynek stacji paliw. Na koniec trzeciego kwartału 2016 roku na polskim rynku funkcjonowało około 6779 stacji paliw, o 115 więcej niż po pierwszym półroczu ub.r. Franczyzę w tym segmencie rynku oferują m.in. takie koncerny jak Lotos, Orlen, Statoil i BP. W ciągu ostatnich trzech lat, poziom „usieciowienia” mocno wzrósł również w segmencie serwisów samochodowych.

Obok potentatów o globalnym zasięgu z dopracowanymi strukturami i strategiami (np. Pirelli - sieć Driver, Michelin - sieć Euromaster, Goodyear - sieć Premio czy Bosch - sieć Bosch Car Service) do gry wychodzą mniejsze rodzime spółki. Ten segment rynku charakteryzuje to, że firmy dostarczające części samochodowe pracują nad zwiększeniem swojego udziału dzięki rozszerzaniu zakresu usług, szerokiej dystrybucji części oraz sprzedażą internetowej, która w ostatnich miesiącach 2016 roku znacząco rosła. Kluczem do sukcesu jest m.in. łączenie usług sprzedażowych z naprawą samochodów. Licencję na działalność w sieci oferują nie tylko warsztaty samochodowe czy serwisy świadczące usługi autodetalingu m.in. Ziebart, Nord Glass, Motoricus.com, LucArt, Palacar, ale również sieci myjni, np. Ecomyjnia.pl, czy myjni bezobsługowych Czysto.pl.

W opinii przedstawicieli tej branży, ogólne warunki panujące w gospodarce można uznać za stabilne. Firmy z tego sektora nie dostrzegają potencjalnych zmian na rynku, które mogłyby mieć negatywny wpływ na branżę.

Uroda (30 ofert franczyzy)

Branża beauty jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się gałęzi gospodarki w Polsce. Szacuje się, że wartość rynku kosmetycznego w Polsce wynosi około 23 mld zł. Jednocześnie porównując tę branżę do innych stwierdzamy, że nie należy ona do największych pod względem liczby dostępnych na rynku franczyz. Dlaczego? Rynek usług kosmetyczno- fryzjerskich należy do grona najbardziej rozdrobnionych segmentów gospodarki. Właściciele pojedynczych salonów wolą działać pod własną marką. Głównymi graczami rynku są małe salony nie ponoszące znaczących środków na reklamę, opierające swoje działanie na grupie stałych klientów.

Niemniej jednak, osoby szukające pomysłu na biznes mogą wybierać wśród prawie 30 ofert współpracy w tej branży m.in. takie marki jak: DepilConcept, Dr Irena Eris Kosmetyczne Instytuty, Abacosun, Laser Delux, magicPot, Perfect Body Center, Solar Studio, Trendy Hair Fashioh, Haircut Express, Tanrei Instytut Piękna i Estetyki oraz Yasumi (marka oferuje kilka formatów współpracy). Ten segment rynku charakteryzuje coraz węższa specjalizacja działających systemów franczyzowych. Przykładem jest sieć gabinetów fotodepilacji DepilConcept czy koncept gabinetów Yasumi Slim i Yasumi Epil. Wynika to z coraz większej konkurencji, bo łatwiej i taniej jest otworzyć gabinet specjalizując się w jednej wąskiej dziedzinie, niż rozwijać jednocześnie szeroki wachlarz usług.

Zdaniem przedstawicieli szeroko pojętej branży beauty, warunki do prowadzenia działalności gospodarczej w tym segmencie rynku są bardzo dobre. Należy też zaznaczyć, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat zmieniło się postrzeganie branży beauty. Usługi kosmetyczne i fryzjerskie nie są już zarezerwowane dla osób zamożnych. Przyczynił się do tego m.in. rozwój sieci salonów, w których koszt usługi jest „skrojony na każdą kieszeń”. Szacuje się, że w salonach kosmetycznych wydajemy średnio od 50 do 300 zł i bardzo rzadko kwota ta przekracza 500 zł.

Usługi finansowe i ubezpieczeniowe (30 ofert franczyzy)

Polski sektor bankowy rozwija się stabilnie i jest odporny na zewnętrzne wstrząsy, co potwierdzają wyniki stress-testów, w których badana jest kondycja banków w przypadku wystąpienia skrajnie niekorzystnych warunków rynkowych. Jednocześnie jesteśmy świadkami cięć zatrudnienia w tym sektorze i spadku liczby placówek bankowych. To m.in. odpowiedź banków na nadmierną regulację branży finansowej. W ciągu ostatnich dwóch lat coraz większe ograniczenia nakładały KNF, UOKiK czy GIIF.

 W 2016 roku banki kontynuowały proces odchudzenia swoich struktur, na rzecz rozwoju bardziej efektywnych kanałów sprzedaży. Dla niektórych z nich alternatywą dla nieefektywnych oddziałów własnych stały się placówki partnerskie działające w oparciu o model franczyzowy. Franczyza daje szereg korzyści zarówno franczyzodawcom jak i franczyzobiorcom. Obecnie partnerską placówkę bankową można otworzyć pod szyldem PKO Banku Polskiego, Alior Banku, Eurobanku, Getin Banku, Credit Agricole, Banku BPH czy Banku Pekao. Nową franczyzą w sektorze bankowym jest oferta współpracy Nest Banku.

Na rynku bankowym ważne znaczenie odgrywają też pośrednicy finansowi, którzy są w stanie zaprezentować klientom oferty wielu banków i instytucji finansowych. W tym sektorze franczyza trafiła na podatny grunt. Stabilnie rozwijają się takie sieci jak Expander, Operator Bankowy Fines, KredytOK, Kasa Stefczyka czy Leasing-Experts. Nie obyło się jednak bez porażek. W ciągu ostatniego roku z rynku zniknęło kilka sytemów m.in. Kreditum, Pieniadzeodreki.pl oraz Skup i Lombard.

Firmy pośrednictwa finansowego powoli odbudowują zaufanie, jakie utraciły w czasach prosperity (zwłaszcza w 2008 roku), kiedy to stały się najważniejszym dystrybutorem frankowych kredytów hipotecznych. Ze względu na ogromny popyt na kredyty udzielane we frankach szwajcarskich, banki wręcz budowały model dystrybucji oparty na tzw. długim kanale sprzedaży.

Kolejnym ważnym segmentem tego rynku jest pośrednictwo ubezpieczeniowe. Pozycja pięciu liderów na rynku multiagencji ubezpieczeniowych wydaje się być niezachwiana - to CUK Ubezpieczenia, RCU Ubezpieczenia, Dom Ubezpieczeniowy Spectrum, Superpolisa.pl i Insur Invest. Te marki zapowiadają dalszy rozwój we franczyzie. Nowością jest oferta współpracy Mentor Ubezpieczenia. Wśród ofert współpracy popularnością cieszy się też propozycja agencji płatniczej Monetia, która pod koniec 2016 roku liczyła 720 oddziałów, z których zdecydowana większość funkcjonowała w ramach franczyzy.

– Plany Monetii na 2017 rok przewidują, że dalszy wzrost liczby placówek będzie pochodną kontraktów zawieranych przez spółkę z nowymi klientami instytucjonalnymi. Kolejne oddziały będą powstawać przede wszystkim we wskazanych przez nich lokalizacjach – tam, gdzie Monetia będzie realizować usługę outsourcingu kasowego. Zarząd intensywnie rozwija ofertę Business Process Outsourcing (BPO), którą kieruje do sektora public i finansowego - zgodnie ze strategią na najbliższe 2-3 lata, sprzedaż generowana przez klientów biznesowych ma odpowiadać za 50% przychodów spółki – mówi Wojciech Jóźwiak, prezes Monetii.

Wszystko dla domu i ogrodu (29 ofert franczyzy)

Podobnie jak rok temu, najwięcej ofert franczyzy w tym segmencie jest dostępne na rynku materiałów budowlanych oraz z ofertą artykułów wykończeniowych i aranżacji wnętrz. Sieć partnerską zbudowały m.in. firmy Meble BRW, Delta Okna i Drzwi, Drzwi.pl, DDD Dobre Dla Domu, Zielone Domy i Komfort. Michał Stemplewski, menedżer ds. klientów kluczowych w spółce Sklepy Komfort przypomina, że na koniec 2016 roku sieć Komfort liczyła 129 sklepów - 98 lokali własnych oraz 31 franczyzowych, w tym 13 otwartych w nowym modelu biznesowym franczyzy depozytowej.

Sieć partnerską rozwija też Grupa Polskie Składy Budowlane, która zrzesza ponad 350 małych i średnich, rodzinnych firm z całej Polski. Prowadzą one handel w placówkach kilku formatów: składach budowlanych, marketach PSB-Mrówka i centrach handlowych PSB-Profi. Partnerskie punkty handlowe posiada również firma Drzwi i Podłogi VOX i Przedsiębiorstwo Handlowe A-T, hurtowania elektryczno-oświetleniowa.

Swoją pozycję na rynku wzmocniła sieć sklepów rolniczo-technicznych GRENE. Pod koniec 2016 roku pod tym szyldem działało 137 sklepów, w tym blisko 50 franczyzowych. Firma planuje, że do 2020 roku powstanie jeszcze ponad 200 placówek franczyzowych. Leszek Niewiedziała, kierownik działu franczyzy GRENE, wśród najważniejszych argumentów dla podmiotów z branży rolniczej - przemawiających za podjęciem współpracy franczyzowej z tą marką - wymienia przede wszystkim otwartość na zmiany, które są w dzisiejszych czasach nieuchronne.

- Ponadto wiele osób w Polsce uważa, że systemy franczyzowe ograniczają swobodę działania, co w rzeczywistości nie jest prawdą. Oferta którą stworzyliśmy, opiera się na wsparciu i dużej swobodzie zakupowej. Zależy nam na współpracy z doświadczonymi partnerami, np. tymi, którzy już dziś prowadzą działalność w sektorze rolniczym, począwszy od firm zajmujących się już sprzedażą maszyn nowych czy używanych, środków ochrony roślin czy nawozów lub mających tylko sklep, a nie do końca wiedzących, jak go rozwijać lub niemających po prostu czasu lub pomysłu jak dalej efektywnie rozwijać swój biznes. W naszej sieci franczyzowej mamy wielu takich partnerów – mówi Leszek Niewiedziała.

Zdrowie i apteki (24 oferty franczyzy)

W Polsce działają łącznie 24 franczyzowe sieci aptek i punktów oferujących wyroby medyczne. Ta liczba nie zmieniła się w porównaniu do ub.r. To znaczy, że nie odnotowaliśmy nowej oferty franczyzy, ani wygaszenia przez którąś z działających firm tego modelu współpracy. Największą z nich jest Dbam o Zdrowie (DOZ). W drugiej połowie 2016 roku pod tą marką funkcjonowały 843 placówki, w tym 585 własnych i 258 franczyzowych.

Na drugim miejscu pod względem wielkości sieci uplasował się Dr. Max, który zbliża się do liczby 370 aptek. Z tego ok. 300 to placówki własne sieci, a prawie 70 – partnerzy, którzy nie mają w szyldzie nazwy Dr. Max. Sama marka należy do słowacko-czeskiego funduszu Penta Investments (znanego u nas również jako właściciel Empiku), który stosunkowo niedawno przejął sieć Mediq, a jej placówki zmieniły szyld na Dr. Max.

Trzecie miejsce zajmuje sieć aptek Prima, która zrzesza około 170 placówek, w tym blisko 70 franczyzowych. Rynek aptek charakteryzuje m.in. to, że rozwijają się na nim również grupy zakupowe zrzeszające niezależne apteki, które mogą korzystać z preferencyjnych cen zakupów leków i wyrobów medycznych. Jedną z bardziej znanych jest NEUCA. Aptekarze należący do niej mogą zmawiać produkty wedle potrzeb i po dobrych cenach, dystrybutor zaś dostaje dostęp do szerokiej sieci sprzedaży. W 2016 roku z programów partnerskich tej firmy korzystało około 6,5 tys. aptek.

Według badań IMS Health to właśnie zakupy są jedną z największych bolączek niezależnych aptekarzy. Kupując po kilka opakowań leku nie uzyskają takiego rabatu jak sieć, która kupuje ich tysiące. A to odbija się na rentowności. Na polskim rynku działa obecnie prawie 15 tys. aptek. IMS Health podaje, że w 2015 roku przybyło ponad 700 aptek sieciowych, a o około 470 zmniejszyła się liczba niezależnych.

Cały rynek sprzedaje za ponad 31 mld zł rocznie, a statystyczna polska apteka ma miesięczny obrót przekraczający 160 tys. zł. Z kolei statystyczny Polak wydaje w niej 600 zł rocznie, z czego ponad 40% przypada na leki OTC (tzw. bez recepty). Na tym wymagającym rynku coraz trudniej utrzymać się aptekom niezależnym. We franczyzie działa niewiele ponad 30% placówek, ale generują więcej niż połowę obrotu w całej branży.

Zagrożeniem dla dalszego rozwoju franczyzy w tej branży może okazać się wejście w życie regulacji, zgodnie z którą apteka może być prowadzona jedynie przez farmaceutę.

Franczyzę oferują też sieciowe sklepy z wyrobami medycznymi (np. Sklepy Medyczne Samo Zdrowie, Konopna Farmacja), poradnie dietetyczne (np. Naturhouse, Dobry Dietetyk, Sunkins – Lżejsze Życie) oraz sieci salonów optycznych (np. Lynx, VisionOptyk. Bliżej Ciebie).

Hobby, sport, fitness (22 oferty franczyzowe)

Polska branża fitness ma duży potencjał wzrostu. Z danych Deloitte wynika, że zdecydowana większość fitness klubów spodziewa się w tym roku znaczącego wzrostu przychodów, a z ich usług korzysta już 2,77 mln Polaków. Rotacja klientów jest duża, przez co powstaje wiele nowych obiektów, ale równie dużo zamyka działalność. Jednocześnie na krajowym rynku jest miejsce na nowe formaty. Specyfiką tego rynku jest to, że franczyza na razie nie zyskała na popularności wśród przedsiębiorców myślących o własnym klubie fitness.

Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest dosyć wysoki próg inwestycji, który zaczyna się od 300 tys. zł. Tak jest m.in. w przypadku polskiej sieci klubów fitness Zdrofit, która ma ofertę franczyzy, ale na razie otwiera tylko własne placówki czekając na odpowiedniego partnera franczyzowego. Rozwijają się natomiast specjalistyczne sieci sportowe, w których prowadzone są zajęcia zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Na przykład Kids Studio i Lejdis Studio Pole Dance. Jarosław Tomczewski, dyrektor sieci tych szkół opowiada, że w przypadku tworzenia konceptu Kids Studio nie myślał o rozwoju we franczyzie. Postanowił wprowadzić system franczyzowy, kiedy klientki szkoły wyraziły chęć otwarcia takiej samej, ale w innym mieście. Ofertę zajęć sportowych dla dzieci mają też koncepty The Little Gym oraz Gym Generation.

W kategorii „hobby” wyróżnić należy sieć sklepów oferującą profesjonalny sprzęt survivalovy, akcesoria turystyczne i sportowe. Mowa o marce Hobby4Men, oferta której skierowana jest głównie do aktywnych mężczyzn. W ramach tej sieci sklepów działa 6 placówek, w tym 2 franczyzowe.

Artykuły kosmetyczne i chemiczne (22 oferty franczyzy)

Liderem rynku drogeryjnego w Polsce jest Rossmann. Koncern otwiera średnio 100 sklepów rocznie. Dziś jest ich około 1100. Drugą co do wielkości siecią drogerii są Drogerie Laboo, założone pod koniec 2010 roku w oparciu o formułę spółki komandytowo-akcyjnej. Nie jest to franczyza, ale nosi jej znamiona – niezależni przedsiębiorcy mogą dołączyć do tej sieci na zasadzie akcjonariatu. W drugiej połowie 2016 roku pod charakterystycznym pomarańczowym szyldem działało około 670 sklepów. Na trzecim miejscu uplasowała się typowo franczyzowa sieć Drogerie Polskie. Pod tym szyldem działa około 400 placówek. Leszek Szwajcowski, wiceprezes zarządu firmy podkreśla, że sieć skutecznie rywalizuje z zagranicznymi sieciami.

Natomiast sieć drogerii Natura to jedna z największych i najdłużej działających (ponad 20 lat) sieci na polskim rynku kosmetycznym. Obecnie ma ponad 270 sklepów zlokalizowanych na terenie całego kraju. Jednak większość z nich to placówki własne, jedynie 21 działa na zasadzie franczyzy.

Niewiele mniej sklepów – około 220 ma franczyzowa sieć Drogerie Jasmin. Kolejnymi poważnymi graczami na franczyzowym rynku kosmetyczno- drogeryjnym są firmy Kosmeteria (wspiera drogerie niezależne, zrzesza ok. 150 placówek franczyzowch) i Mydlarnia u Franciszka (ma prawie 100 punktów franczyzowych). Świetnie radzi sobie sieć Golden Rose.

– Na koniec 2016 roku pod naszą marką działały 44 stoiska franczyzowe oraz 35 jednostek własnych – informuje Urszula Sypniewska, kierownik ds. marketingu i PR Golden Rose. Około 30 sklepów franczyzowych w Polsce prowadzi sieć Stara Mydlarnia. To polska marka kosmetyczna, która od kilkunastu lat tworzy kosmetyki naturalne. Unikalny model biznesowy wypracowała z kolei sieć Jawa. Z jednej strony proponuje współpracę istniejącym drogeriom oraz osobom chcącym otworzyć biznes, z drugiej promuje otwieranie stoisk patronackich w marketach i innego rodzaju sklepach.

Nieruchomości (22 oferty franczyzy)

Na rynku pośrednictwa w obrocie nieruchomościami funkcjonuje 19 konceptów franczyzowych. Największą sieciową agencją jest Metrohouse, która rozwija sieć sprzedaży zarówno w oparciu o placówki własne jak i franczyzowe (ma około 70 punktów zarządzanych przez franczyzobiorców). W kwietniu 2016 roku Metrohouse stało się częścią holdingu Duna House, największej w Europie środkowo- wschodniej korporacji działającej na rynku pośrednictwa nieruchomości.

Franczyzę mają też takie firmy jak Aspect Nieruchomości, Investor Nieruchomości, Zachód Nieruchomości (7 jednostek franczyzowych), Północ Nieruchomości czy Indepro Nieruchomości (8 jednostek franczyzowych). Licencję master franczyzy w naszym kraju chce sprzedać łotewska firma Capital Realty.

Hotele i turystyka (16 ofert franczyzy)

Jak zauważają eksperci, od czasów II wojny światowej Polska nie odnotowała takiego wzrostu sprzedaży usług turystycznych jak w 2016 roku, który był rekordowy pod względem obłożenia miejsc noclegowych oraz korzystania z usług okołoturystycznych, takich jak gastronomia czy spa. Na wysokie wskaźniki popularności wpłynęły trzy czynniki: kryzys imigracyjny, wysoki kurs euro i wzrost znaczenia marki Polska.

Pozytywny wpływ na branże ma też wzrost podróży biznesowych, które zapewniają większe obłożenie hoteli w ciągu tygodnia. W tym roku spodziewamy się dalszego rozwoju tego rynku, a także pojawienia się nowych ofert współpracy franczyzowej. Polski rynek turystyczny rządzi się swoją specyfiką. Z jednej strony, większość podróżujących organizuje wyjazdy samodzielnie, zaś z drugiej nie maleje grupa osób, które korzystają z ofert operatorów turystycznych. Według danych Diners Club Polska w ub.r. niemal 68% osób, które zamierzały wyjechać na urlop, chciało zaplanować go samodzielnie. Z usług biur podróży miało skorzystać jedynie 12% urlopowiczów. Badania pokazują, że grupa wiekowa, która najchętniej sięga po wsparcie pośredników turystycznych, to osoby w wieku od 35 do 54 lat. Z pośrednictwa biur podróży w ogóle nie korzystają natomiast podróżujący w wieku od 18 do 24 lat. Samodzielną organizację wakacji częściej wybierają mężczyźni (71%) niż kobiety (64%). Kobiety chętniej sugerują się natomiast rekomendacjami rodziny i znajomych (26% wobec 12% mężczyzn).

W średnich i małych miastach dominującą formą organizacji urlopów wakacyjnych jest korzystanie z ofert operatorów turystycznych. Na rynku hoteli i agencji pośredniczących w zakupie usług turystycznych, np. miejsc noclegowych, biletów i wycieczek (pośredniczą w tym m.in. multiagencje turystyczne) dostępnych jest 16 ofert współpracy partnerskiej. Największym operatorem hotelowym w Europie Środkowo-Wschodniej jest Grupa Orbis, która rozwija sieci franczyzowe hoteli Ibis Styles i Mercure. Na rynku multiagencji turystycznych partnerskie sieci mają m.in. Travelplanet. pl, Travel Shops, Wakacje.pl i Wakacyjny Świat.

Telekomunikacja, elektronika, internet (15 ofert franczyzy)

W tym segmencie rynku znajdziemy 15 ofert franczyzy, które w większości należą do franczyz handlowych (sprzęt RTV/AGD, akcesoria GSM). Są wśród nich także koncepty handlowo- usługowe, np. salony sprzedaży Play. Największą siecią sprzedaży może pochwalić się Teletorium (sprzedaż telefonów i akcesoriów GSM). Pod tą marka działa ponad 230 stoisk franczyzowych, zlokalizowanych w centrach handlowych na terenie całego kraju. Pomysł polskiej firmy na sprzedaż akcesoriów do telefonów i urządzeń mobilnych ze stoisk w centrach handlowych spodobał się też zagranicznym klientom. W 2016 roku spółka otworzyła pierwsze punkty w Czechach i Słowacji. Firma prowadzi także działania mające na celu ekspansję sieci na terenie Europy Zachodniej. Podobną działalność prowadzi też sieć MONUMENT9 Centrum Telefonów Komórkowych. Oprócz powyższych systemów współprace partnerską oferują m.in. Komputronik, Neonet, Netia, Telakces.com oraz operator telefonii komórkowej, zajmujący się dostarczaniem usług telekomunikacyjnych Move Telecom – to nowa oferta współpracy, firma nie ma jeszcze franczyzobiorców.

Artykuły dla dzieci, biżuteria, zegarki i upominki (8 ofert franczyzy) W segmencie artykułów dla dzieci znajdziemy 4 oferty współpracy franczyzowej. To propozycja polskiej sieci sklepów z markowymi zabawkami Toy Planet i hiszpańskiej Imaginarium.

Ponadto, we franczyzie można otworzyć stoisko z artykułami plastycznymi Kreatywne Maluchy oraz sklep z akcesoriami rozrywkowymi na każdą okazję pod marką Godan. To jedyny taki koncept franczyzowy w Polsce. W Europie Zachodniej sklepy z akcesoriami rozrywkowymi są bardzo popularne i można je często spotkać na ulicach miast, czy też w galeriach handlowych. U nas do niedawna nie było sieci sprzedaży detalicznej tego typu.

– Kwitnie sprzedaż internetowa, która na tę chwilę nie ma konkurencji detalicznej. Jeszcze większym atutem tej branży jest rosnący trend w sposobie organizacji różnego rodzaju imprez okolicznościowych, począwszy od urodzin, poprzez wieczory panieńskie i kawalerskie, a skończywszy na coraz większej ilości bogatych i wymyślnych przyjęć z okazji np. halloween, walentynek, karnawału. Poszukiwane są pełne stylizacje, wystrój tematyczny sali – wszystkie potrzebne do tego akcesoria ma w swojej ofercie Godan – przekonuje Agnieszka Falińska, specjalista ds. rozwoju sieci sklepów Godan Strefa Uśmiechu.

Z kolei w drugiej kategorii - biżuteria, zegarki i upominki - ofertę franczyzy mają m.in. takie marki jak Ada Biżuteria, Briju, YES i SWISS. Salony prasowe (4 oferty franczyzy) Franczyza kiosku prasowego to propozycja działalności dla tych, którzy szukają pomysłu na biznes o stosunkowo niskim progu inwestycji. Na rynku salonów prasowych franczyzę oferują takie marki jak Inmedio, Kolporter, Ruch i EURO-SALON Prasowy. W przypadku tego ostatniego systemu minimalna inwestycja potrzebna na otwarcie punktu wynosi 40 tys. zł.

Największą siecią saloników i salonów prasowych w Polsce jest Kolporter. Pod tym szyldem działa obecnie 970 punktów. – Wszystkie punkty naszej sieci działają w ramach systemu partnerskiego, który jest rodzajem ajencji. Kolporter, jako organizator sieci, przejmuje na siebie wszystkie ryzyka i koszty, związane z otwarciem, a następnie funkcjonowaniem punktu sprzedaży. Mikroprzedsiębiorca, który z nami współpracuje ma do spełnienia bardzo ważną rolę, związaną z prowadzeniem takiego punktu, utrzymaniem standardów obsługi klientów, rozwojem sprzedaży, zatrudnieniem i szkoleniem personelu, ale wszystkie ryzyka, związane z lokalizacją, towarem, wyposażeniem są po naszej stronie. Partner otrzymuje gotowy, w pełni wyposażony salonik lub salon prasowy, w którym prowadzi sprzedaż w imieniu Kolportera – wyjaśnia Dariusz Materek, rzecznik prasowy sieci Kolporter.

Słupki w górę

Pod koniec 2016 roku w bazie franczyz prowadzonej przez Akademię Rozwoju Systemów Sieciowych znajdowało się 710 marek franczyzowych (liczba obejmuje wszystkie franczyzy również te, które jeszcze nie pozyskały franczyzobiorców). Szacujemy natomiast, że działającymi sieciami franczyzowymi w Polsce może pochwalić się ponad 500 firm. Rok temu ta liczba wynosiła 480.

Biorąc pod uwagę specyfikę naszego rynku, na którym dominują małe często jednoosobowe, niezależne firmy, rynek franczyzy rozwija się stabilnie. Charakteryzuje go jednak pewne rozwarstwienie. Niektóre branże, takie jak sektor apteczny, usługi finansowe i ubezpieczeniowe, stacje paliw i serwisy samochodowe coraz bardziej ulegają „usieciowieniu”. Natomiast w segmentach usług dla klientów indywidualnych, takich jak usługi fryzjerskie, pielęgnacja ogrodów, usługi szewskie czy pralnie chemiczne franczyza nie zyskuje zawrotnej popularności.

Oferta pojawia się i znika

Szacujemy, że co roku na rynku pojawia się około kilkunastu nowych franczyz. I prawie tyle samo z niego znika. Przypomnijmy jakie oferty franczyzy zostały wycofane w 2016 roku. Wśród marek, które zrezygnowały z budowy sieci partnerskiej znajdziemy niemal wszystkie branże, a najwięcej w sektorze usług pośrednictwa kredytowego (np. Kreditum, Pieniadzeodreki.pl, Skup i Lombard), usług dla klientów indywidualnych (np. agencje ślubne Perfect Day i Perfect Moment oraz biuro oferujące usługi sprzątania Mysprzątniemy. pl), odzież i obuwie (np. Fracomina, Original Marines, Kari) oraz gastronomii (np. Al.Dente, Himalaya Momo, Onion Pub). Z budowy sieci franczyzowej wycofała się też sieć sklepów meblowych Abra, komis samochodowy AutoGo Plus, Dotacje Unijne - Agencja NP Partners oraz Multimedia Polska.

Co będzie miało wpływ na rynek franczyzy w 2017 roku

Polski rynek franczyzy w 2016 roku można podsumować jednym zdaniem – „Stabilizacja i potencjał wzrostu”. Właśnie tak oceniają warunki gospodarcze franczyzodawcy z niemal wszystkich przebadanych przez nas branż. Zastrzegają jednak, że wiele będzie zależeć od zmian w otoczeniu prawnym, co może niekorzystnie wpływać na wszystkich uczestników rynku. Choć dla każdej branży liczy się co innego, to zagrożeniem dotykającym praktycznie wszystkie sieci w równym stopniu jest planowane przez rząd zwiększenie obciążeń podatkowych.

Choć dla każdej branży liczy się co innego (np. w branży odzieżowej najważniejsza jest jednak ,,odpowiednia pogoda”, rozumiana poprzez wystąpienie każdej pory roku, bez jakichkolwiek skrajności), to zagrożeniem dotykającym praktycznie wszystkie sieci w równym stopniu jest planowane przez rząd zwiększenie obciążeń podatkowych. Ponadto liczne zmiany w prawie - począwszy od wzrostu płacy minimalnej, poprzez podatek handlowy, który uderzy z tą samą siłą w polskie przedsiębiorstwa co wielkie korporacje, po proponowany zakaz handlu w niedzielę z pewnością niekorzystnie odbiją się na rentowności sektora handlowego.

W skrajnych przypadkach w konsekwencji wprowadzenia tych zmian może dojść do bankructw, w szczególności tych firm, które na obecną chwilę działają na granicy zyskowności. Prawdopodobnie niekorzystnie dla pracodawców będzie rozwijać się sytuacja na rynku pracy. Wiąże się to z utrzymującym się na niskim poziomie bezrobociem oraz z podniesieniem minimalnej stawki za godzinę pracy, co ma duże znaczenie głównie dla konceptów gastronomicznych i usługowych. Na franczyzę handlową wpływ będą miały wszelkiego typu zawirowania w gospodarce skutkujące osłabieniem kursu złotego do innych walut. Jest one groźne dla polskiego handlu, ponieważ czynsze najmu często są denominowane w euro, a zakupy (w przypadku współpracy międzynarodowej) dokonywane są w dolarach. Jednocześnie franczyzodawcy wskazują na pozytywne zmiany, które mają sprzyjać prowadzeniu działalności gospodarczej. Mowa o rządowym programie „Rodzina 500+”. W związku z tymi wypłatami, wzrostu liczby klientów i obrotów spodziewają się m.in. firmy z sektora edukacji, artykułów dla dzieci, odzieży i obuwia oraz handlu artykułami spożywczymi.

Irina Nowochatko-Kowalczyk

Zobacz nasz katalog sieci franczyzowych i upewnij się która franczyza będzie dla Ciebie najlepsza.

Dołącz do newslettera

Copyright © 2007-2021 ARSS. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Opieka nad stroną: Lembicz.pl  Skład magazynu Franczyza & Biznes: Aera Design
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram