Arytmetyka mentalna – dlaczego łatwiej się skupić?

Brak koncentracji i skupienia u dzieci jest jednym z najczęściej spotykanych problemów z jakimi borykają się rodzice. Zazwyczaj dowiadują się o tym w momencie, kiedy dziecko zacznie uczęszczać do szkoły. Niestety, ale niemożność skupienia się na zajęciach sprawia, że najmłodsi szybko mają zaległości w bieżącym materiale szkolnym, co przekłada się to na niższe stopnie a następnie na obniżenie samopoczucia i motywacji.

Czym tak właściwie jest koncentracja?

Umiejętność koncentrowania uwagi, polega na centralizacji uwagi ku konkretnej sytuacji bądź myśli. Aby w odpowiedni sposób ześrodkować swoje skupienie należy spełnić konkretne warunki. Najczęściej mózg dzieci jest przemęczony, nużącymi i żmudnymi lekcjami szkolnymi. Dodatkowo sale szkolne często nie są przystosowane do tego, aby umiejętność skupienia i koncentracji mogła prawidłowo się rozwijać u naszego dziecka. Nieodpowiednie światło w klasach, bądź jaskrawe kolory ścian, czy kolorowe dekoracje i tablice wiszące w klasach sprawiają, że o skupienie bardzo trudno. Młody wiek dzieci jest najlepszym czasem, aby rozwinąć umiejętność koncentrowania się na wykonywanej czynności. Niektóre dzieci mają z tym problem, wynikający ze struktury współczesnego świata. Do dzieci podczas zwykłego dnia dociera bardzo dużo bodźców: wzrokowych, słuchowych bądź czuciowych.

Telewizory, telefony i komputery całkowicie obniżają zdolność skupienia się u dzieci. Przebodźcowanie sprawia, że dzieci mają trudność w skupieniu się na lekcjach bądź podczas innych czynności. Współcześnie dorośli żyją szybko – tak samo dzieci, którym często brakuje cierpliwości. Ważną informacją dla każdego świadomego rodzica jest fakt, że zdolność koncentracji to umiejętność, którą można w świadomy sposób wyćwiczyć u każdego dziecka.

Rozwój obu półkul mózgowych, a zdolność do skupienia się

Program arytmetyki mentalnej prowadzony przez naszych trenerów oparty jest o ćwiczenia rozwijające obie półkule mózgowe. Dlaczego jest to tak ważne, przy trenowaniu koncentracji? Każdy człowiek posiada dwie półkule mózgowe lewą – odpowiedzialną za: logiczne myślenie, zdolności matematyczne oraz analityczne. Półkula prawa odpowiedzialna jest za: kreatywność, wyobraźnie, zdolności artystyczne i humanistyczne. Doskonalenie obu półkul mózgowych jest ważne, gdyż pozwala na holistyczny i zrównoważony rozwój całego mózgu. Bardzo często rodzice, nauczyciele bądź same dzieci dzielą się na kategorię: humanista / ścisłowiec. W taki sposób tłumacząc sobie niepowodzenia bądź właśnie brak zdolności skupienia się na poszczególnych zajęciach.

Zrównoważony progres całego mózgu, uzyskiwany jest podczas treningów arytmetyki mentalnej. Wykorzystywane są do tego specjalnie opracowane zadania oraz ćwiczenia, które w całościowy i równomierny sposób wpływają na prawidłowe funkcjonowanie mózgu dziecka. Zbalansowanie oraz wyrównanie funkcji poznawczych obu półkul mózgowych, pozwala dziecku zachować koncentrację i skupienie na każdym przedmiocie szkolnym, co w kolejnym etapie przełoży się na wyższe stopnie a kolejno na lepsze samopoczucie oraz motywację i ambicję do działania.

Arytmetyka mentalna – różnorodne zadania, wpływające na poprawę skupienia i koncentracji u dziecka

Mózg człowieka jest mięśniem jak każdy inny, niećwiczony zanika a zdolności poznawcze dziecka stają się coraz bardziej nikłe. W jaki więc sposób ćwiczyć mózg dziecka, aby jest umiejętność koncentracji była na wysokim poziomie? Treningi arytmetyki mentalnej nie opierają się jedynie na liczeniu zadań matematycznych. Oczywiście – jest to jeden z głównych aspektów prowadzonych przez nas zajęć. Warto przypomnieć jednak, że podstawą naszych treningów jest rozwój obu półkul mózgowych dziecka. Osiągamy to poprzez wykorzystywanie ćwiczeń i zadań angażujących obie półkule mózgowe oraz różne zmysły dziecka. Wyróżnić możemy podstawowe ćwiczenia: wzrokowe, ruchowe, słuchowe, wyobrażeniowe oraz pamięciowe. Dany rodzaj zadania stawiany przed dzieckiem nigdy nie występuje samodzielnie, są one skonstruowane w taki sposób, aby angażowały różne zmysły oraz pobudzały do pracy cały mózg dziecka.

1. Ćwiczenia rozwijające zmysł wzroku oraz pamięć – zadania te są niezbędnym elementem każdego spotkania na lekcjach arytmetyki mentalnej. Ćwiczenia nie mają jednej, określonej struktury, pojawiają się w różnych wydaniach. Proponowane przez trenerów zadania wzrokowo – pamięciowe, wpływają na obie półkule mózgowe, a co za tym idzie – dzieci rozwijają i ćwiczą swoją koncentrację. Zadania proponowane dzieciom, dopasowane są do ich wieku oraz umiejętności. Przykładem ćwiczenia stosowanego przez nauczycieli może być pokazanie dziecku danego obrazka, aby po chwili uczeń odpowiadał na pytania trenera. Zadawane pytania są skonstruowane w nieoczywisty sposób, w taki aby jak najlepiej zaangażować mózg dziecka.
2. Ćwiczenia ruchowe – podczas zajęć z arytmetyki mentalnej wdrażamy dzieci również ruchowo. Proponowane przez nas ćwiczenia nie polegają jedynie na rozwoju mięśni naszych uczniów. Gry i zabawy stanowiące swoisty odpoczynek od ciężkiej, umysłowej pracy, angażują również mózg dziecka. Proponowane przez nas zadania nie tylko wymagają od dzieci zdolności fizycznych, ale rozwijają ich refleks, pamięć oraz zdolności matematyczne.
3. Ćwiczenia angażujące zmysł słuchu – bardzo często stymulowanym zmysłem podczas zajęć z arytmetyki mentalnej są ćwiczenia rozwijające słuch dziecka. Oczywiście ćwiczenia te wpływają na rozwój innych zdolności poznawczych takich jak: pamięć, wyobraźnia oraz myślenie logiczne. Rozwój słuchu pod kątem koncentracji słuchowej jest niesamowicie ważna. W szkole podczas lekcji, dziecko zapamiętuje najwięcej informacji usłyszanych przez nauczyciela, w taki też sposób prowadzone są lekcje w większości polskich szkół. Ważne jest więc, aby umiejętność słuchania była u dziecka prawidłowo rozwinięta.
4. Ćwiczenia wyobrażeniowe – stanowią one podstawę do trenowania mózgu w taki sposób, aby w przyszłości dziecko mogło sprawnie wykonywać obliczenia mentalnej, ale również mogło lepiej przyswajać i zapamiętywać nowe informacje. Ćwiczenia te również angażują dziecko do wzmożonej koncentracji i skupieniu się na konkretnym zadaniu. Nasi uczniowie wyobrażają sobie konkretne
   elementy oraz wykonują podczas tego zadania inne czynności jak chociażby obliczenia matematyczne. Mózg który jest poddany takiemu treningowy rozwija się w harmonijny sposób, a dziecko potrafi się łatwiej skupić i skoncentrować na wykonywanym zadaniu. Nie tylko w szkole, ale również i w życiu codziennym.

Arytmetyka mentalna – koncentracja a stopniowanie trudności

W polskich szkołach dzieci nie mają czasu na rozwój umiejętności skupiania się i koncentrowania. Żyją w ciągłym pośpiechu a na pytania nie ma czasu. Na zajęciach arytmetyki mentalnej dopasowujemy prędkość programu do aktualnych umiejętności dziecka. Stosujemy również zasadę „stopniowania trudności”. Zasada ta oznacza to, że zajęcia rozpoczynamy od wstępnych zasad odnośnie prawidłowego korzystania z liczydła, dziecko uczy się je trzymać, wie w jaki sposób należy przesuwać koraliki. Następnie nasi uczniowie przechodzą do rozwiązywania zadań. Mają one szczególną formę. W odróżnieniu od zadań matematycznych jakie można spotkać w podręcznikach od matematyki, zadania w arytmetyce mentalnej przedstawiane są w formie pionowej. Pierwsze przykłady są bardzo łatwe, zazwyczaj zaczynamy od 4 składników w słupku.

Co daje taka forma przedstawiania zadań? Pomimo tego, że składników, które trzeba dodać bądź odjąć jest więcej, zadania są na tyle proste, że rozwiąże je każdy początkujący uczeń. W tym przypadku każde dziecko zdobywa sukces i motywację do działania. Drugim skutkiem takich form zadań jest stymulowanie koncentracji dziecka, przez to, że uczeń musi dodać bądź odjąć dużą ilość składników, musi pozostać skupiony i skoncentrowany, nawet podczas rozwiązywania łatwych zadań. Z kolejnymi zajęciami ilość składników zwiększa się, oraz trudność zadań też jest coraz bardziej zaawansowana.

Zasada „stopniowania trudności” dotyczy również obliczeń mentalnych. Początkowo dziecko ma za zadanie wykonać obliczenia na krótkich działaniach 3-4 składnikowych. Oczywiście już taki rodzaj ćwiczenia wymaga skupienia, ponieważ dziecko jednocześnie musi zwizualizować abakus w głowie i wykonywać na nim obliczenia. Dodatkowo najmłodsi muszą albo skupić się na usłyszanym bądź widzianym działaniu. Taki rodzaj obliczeń angażuje obie półkule mózgowe, które determinują umiejętność koncentracji i skupiania się.

Z biegiem czasu, dzieci otrzymują coraz bardziej zaawansowane zadania, wymagające odpowiedniego poziomu skupienia i koncentracji. Nie są one dla nich męczące czy nieprzyjemne, ponieważ nasi uczniowie zostają wytrenowani w taki sposób, aby skupiać się podczas wykonywania różnych czynności.

Arytmetyka mentalna – przemienność zadań a rozwój koncentracji u dziecka

Centralizacja uwagi na daną czynność jest możliwa tylko w sytuacji kiedy to mózg jest na tyle sprawny, aby móc w konkretnej chwili zaangażować się całkowicie w określoną czynność. Aby to osiągnąć ważne jest zaskakiwanie mózgu nowymi, niespodziewanymi aktywnościami. Na zajęciach arytmetyki mentalnej nasi uczniowie nie tylko ćwiczą sprawne liczenie. Zadania matematyczne przeplatane są innymi ćwiczeniami rozwijającymi wszystkie obszary mózgu. Takie działanie w niesamowity sposób pobudza mózg i jego działania. Dziecko, które siedzi w klasie na lekcji matematyki, licząc nużące, powtarzające się zadania przez 45 minut, nie zapamiętuje z tej lekcji zbyt wiele. Mózg dziecka w takiej sytuacji jest „zaspany”.

Na treningu arytmetyki mentalnej chcemy, aby rozwój mózgu był równomierny, ponieważ tylko wtedy nasi uczniowie nie będą mieli trudności ze skupieniem. Aby tego dokonać stosujemy zasadę przemienności zadań. Poprzez bodźcowanie mózgu dziecka różnymi rodzajami zadań, które trwają naprzemiennie ok. 5-10 min, uczniowie są w stanie skoncentrować się na każdej wykonywanej czynności. Dlaczego tak jest? Mózg człowieka działa w taki sposób, że „lubi” i interesuje się wszystkim co jest nowe. Jeśli dziecko zaczynając zajęcia, przez krótki okres liczy np. zadania na abakusie, a po pięciu minutach wykonuje zagadki pamięciowe i logiczne, aby po kolejnych 10 minutach przejść do obliczeń mentalnych, mózg cały czas pozostaje skupiony a co najważniejsze – zaciekawiony.

Arytmetyka mentalna – w jaki sposób jeszcze poprawia u dziecka zdolność koncentracji i skupienia?

Treningi z arytmetyki mentalnej różnią się od innych zajęć dodatkowych z matematyki.

I. Po pierwsze, zajęcia są skonstruowane w taki sposób, że absolutnie nie przypominają zwykłych lekcji szkolnych.
II. Po drugie, dzieci nie realizują materiału skoncentrowanego na podstawie programowej, uczą się za to szybkiego liczenia, koncentracji i logicznego myślenia.
III. Lekcje są zróżnicowane, obliczenia matematyczne to tylko pewien procent czasu zajęć.

Ciekawe zajęcia oraz odmienny sposób ich realizacji wpływa pozytywnie na rozwój koncentracji i skupienia u uczniów. Dzieci mają okazję do realizowania zadań według ich własnych potrzeb i umiejętności rozwojowych.

Wiktoria Wiśniewska nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej w Publicznej Szkole Podstawowej Hevelius w Gdańsku, trener arytmetyki mentalnej w szkole i ONLINE