Zawierając umowę franczyzy, obydwie przystępujące do współpracy strony chcą jak najlepiej zabezpieczyć swoje interesy i przygotować się na każdą ewentualność, jaka może wydarzyć się w toku działalności. Jednym z powszechnie stosowanych zapisów wykorzystywanych przez franczyzodawców, jest zakaz konkurencji po rozwiązaniu umowy. Przedstawiamy, na czym on polega, a także z czym wiąże się zarówno dla sieci, jak i franczyzobiorcy.
Co do zasady każda zawarta umowa może zostać wypowiedziana, o ile przewidują to jej zapisy. Dotyczy to również umów franczyzowych. Zgodnie z wyrokami sądów w Polsce można tego dokonać pod warunkiem zachodzenia przesłanek określonych przez prawo lub w samej umowie. Mogą one dotyczyć np. sprecyzowanego czasu lub zaistnienia konkretnych okoliczności. Jeśli dojdzie do ich wystąpienia, strona ma prawo do złożenia wypowiedzenia jednostronnie, czyli bez konieczności uzyskania zgody drugiej ze stron.
Rozwiązanie umowy franczyzowej często następuje za porozumieniem stron. Jest ono możliwe nawet wówczas, gdy w dokumencie nie zostały ujęte przesłanki umożliwiające wystąpienie o zakończenie współpracy. Powodem wypowiedzenia bywa również naruszanie zasad umowy oraz niewywiązywanie się z niej przez drugą ze stron. Każdorazowo warto skonsultować taką decyzję z ekspertem w zakresie franczyzy lub prawnikiem, który rozpatrzy sprawę indywidualnie i podpowie, jakie rozwiązania będą najlepsze. Podobna pomoc przydaje się również przed podpisaniem umowy, ponieważ może pozwolić na uniknięcie nieporozumień w przypadku chęci złożenia wypowiedzenia w przyszłości. Dzięki temu zainteresowany lepiej pozna również zalety i wady franczyzy przed przystąpieniem do współpracy.
Standardowo wykorzystywanym przez franczyzodawców zapisem jest zakaz działalności konkurencyjnej dla franczyzobiorcy. Z reguły obowiązuje on przez cały czas trwania umowy, a także przez rok po zakończeniu działalności pod szyldem sieci franczyzowej.
Zapis w umowie o zakazie konkurencji jest w pełni uzasadniony z punktu widzenia zabezpieczenia interesu franczyzodawcy oraz jego konkurencyjności na rynku. W praktyce przez okres współpracy dochodzi bowiem do ściśle określonej kooperacji dwóch przedsiębiorstw. W jej ramach przekazywane są m.in. informacje o dostawcach, technologii oraz know-how. Mogłyby one zostać wykorzystane przez franczyzobiorcę po ustaniu umowy. Rozwiązanie umowy franczyzowej bez uwzględnienia zapisu, jakim jest zakaz konkurencji po ustaniu umowy, mógłby powodować też trudności w utrzymaniu się sieci franczyzowej na danym obszarze lub rynku w wyniku dalszej działalności byłego franczyzobiorcy. Z tego powodu w dokumencie tym określa się również kary umowne we franczyzie.
Choć umowa franczyzowa należy do grupy tzw. umów nienazwanych, w związku z czym obowiązuje w czasie jej konstruowania duża dowolność, nie jest ona całkowicie nieograniczona. Zapisy muszą uwzględniać zasady dotyczące swobody zawierania umów, czy współżycia społecznego.
W związku z tym zakaz konkurencji w umowie franczyzowej powinien być określony w sposób rzeczywiście zabezpieczający interesy danej strony. Oznacza to m.in., że złamanie umowy o zakazie konkurencji oraz wynikające z tego kary umowne nie powinny wykluczać byłego franczyzobiorcy z rynku pracy. Prowadzona przez niego dotychczas działalność franczyzowa może wynikać z jego wykształcenia, umiejętności i predyspozycji zawodowych, a całkowity zakaz konkurencji w jakiejkolwiek formie mógłby w praktyce oznaczać niemożność podjęcia jakiejkolwiek pracy bez przekwalifikowania się i związanych z tym inwestycji. Często stosuje się w związku z tym zapisy precyzujące nie tylko czas trwania zakazu, ale też np. obszar, na jakim on obowiązuje. Zbyt restrykcyjnie określone konsekwencje, z jakimi wiąże się naruszenie zakazu konkurencji, mogą uprawniać franczyzobiorcę do dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.
Złamanie zakazu konkurencji wiąże się z reguły z karami umownymi. Ich określenie również wymaga odpowiedniej wiedzy, aby nie zostały one podważone przez drugą ze stron. Przewidziane konsekwencje finansowe nie mogą być rażąco zawyżone. W przypadku postępowania sądowego kara umowna będzie porównywana do wysokości odszkodowania możliwego do uzyskania na zasadach ogólnych. Kwota ma w rzeczywisty sposób zabezpieczać interes franczyzodawcy i pokrywać ewentualne straty. Nawet gdy doszło do sytuacji, jaką jest złamanie zakazu konkurencji, franczyzobiorca może zatem dowodzić, że prowadzona przez niego działalność nie przyniosła sieci znaczącej szkody.
Rozwiązanie umowy franczyzowej przez każdą ze stron jest możliwe na określonych zasadach. Ewentualne naruszenie zakazu konkurencji wiązać się będzie z karami umownymi. Konieczne jest jednak ich właściwe opisanie w samej umowie. Aby uniknąć ewentualnych nieporozumień zarówno w kwestii tego, jaki zakres działania obejmuje zakaz, jak też wysokości roszczeń w przypadku jego złamania, warto zawsze skorzystać z pomocy prawnika lub doradców franczyzowych.
Dołącz do newslettera
Pozostałe artykuły - Aktualności
Ważne linki
Na skróty
Katalog franczyz
Kwoty inwestycji