Inflacja - skąd się bierze i jak ją mierzyć?

Skutki inflacji odczuwają nie tylko Polacy – z podobnym problemem zmagało się wiele krajów na całym świecie. Skąd się bierze inflacja? Jak wpływa na wartość portfela gospodarstw domowych? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat inflacji?

Czym jest inflacja?

Inflacja to w uproszczeniu wzrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych w gospodarce. Oznacza to, że gospodarstwa domowe więcej wydają na te same zakupy, a wartość ich oszczędności maleje. Rok wcześniej konsument mógł kupić 10 bochenków chleba za 100 zł. Obecnie jednak cena wzrosła i za tę samą kwotę kupi ich 9. To oznacza, że zmniejszyła się siła nabywcza pieniądza.

Bezpośrednie skutki inflacji

Niewielka inflacja nie powinna nieść poważnych, negatywnych konsekwencji, o ile towarzyszy jej wzrost płac nominalnych. Jeśli cena wspomnianego chleba wzrośnie o 5%, a jednocześnie o tyle zwiększy się wynagrodzenie, to konsument może w dalszym ciągu kupić tyle samo za swoją pensję. W takim przypadku realne wynagrodzenie się nie zmienia.

Dla gospodarki i konsumentów najkorzystniejszy jest stabilny poziom cen, który ułatwia planowanie zakupów. Firma może mieć biznesplan, w którym zakłada określone inwestycje. W wyniku wysokiej, zupełnie niespodziewanej inflacji środki, którymi dysponuje, będą niewystarczające. Dlatego najlepiej, jeśli wskaźnik ten utrzymuje się na niskim, stabilnym poziomie.

Znamy już definicję inflacji, a czym jest deflacja?

Co oznacza deflacja?

Deflacja stanowi przeciwieństwo inflacji – oznacza, że spada przeciętny poziom cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Wówczas wynagrodzenia realne rosną, mimo że pozostają na tym samym, nominalnym poziomie. Spadek cen powoduje, że zwiększa się siła nabywcza posiadanych środków.

Deflacja nie jest zjawiskiem częstym. Ostatnio występowała w Polsce od lipca 2014 aż do października 2016 r. włącznie. Największy spadek cen (-1,6%) GUS wyliczył w lutym 2015 r.

W wyniku deflacji rośnie siła nabywcza wynagrodzeń i poprawia się sytuacja gospodarstw domowych. Czy to oznacza, że kiedy inflacja spada do takiego poziomu, że notowany jest spadek cen, czyli dezinflacja, to zjawisko korzystne? Niestety nie, gdyż może prowadzić do mniejszej produkcji, wzrostu bezrobocia oraz problemów finansowych firm i państwa.

Jak się mierzy inflację?

Pojęcia inflacji i deflacji odnoszą się do średniego poziomu cen, gdyż nie jest tak, że jednocześnie zmieniają się ceny wszystkich produktów czy usług.

Inflacja to średnia ważona liczona udziałem wydatków na dane produkty w całości wydatków przeciętnego konsumenta.

Inflacja a rzeczywisty wzrost wydatków

Percepcja inflacji ze strony poszczególnych gospodarstw domowych może się znacznie różnić od oficjalnego odczytu GUS-u, a wszystko ze względu na zróżnicowanie koszyka zakupowego.

Jeśli gwałtownie zwiększą się ceny produktów dla niemowląt, to będzie to zmiana odczuwana przez gospodarstwa, w których są małe dzieci. Jednak wpływ tej podwyżki na ogólny wskaźnik inflacji będzie znacznie mniejszy. Dla odbiorców tych produktów nastąpić może duży wzrost wydatków, który nie będzie odczuwalny dla gospodarstw bez małych dzieci. Rodziny z niemowlętami odczują spadek dochodów realnych.

Skąd się bierze inflacja? Przyczyny inflacji

Na poziom cen wpływa wiele czynników. Co powoduje inflację? Oto wybrane zjawiska:

• ceny na rynkach międzynarodowych, np. surowców niezbędnych do funkcjonowania gospodarki;
• konieczność podwyższania płac ze względu na np. podwyżkę minimalnego wynagrodzenia;
• zjawiska atmosferyczne, które powodują zbyt małą podaż produktów rolnych na rynku;
• konieczność rozpoczęcia korzystania z zasobów innego, droższego rynku zagranicznego ze względu na, np. konflikt zbrojny czy nałożone sankcje;
• niezrównoważony budżet, zaburzona struktura gospodarki, nadmiar inwestycji finansowanych przez państwo;

Od czego zależy inflacja? Czynników jest wiele. Najważniejsze, aby utrzymywała się na stabilnym, w miarę niskim poziomie. Ile powinna wynosić?

Inflacja w Polsce – ile wynosi cel inflacyjny?

Cel inflacyjny oznacza poziom wskaźnika wokół którego bank centralny ma stabilizować inflację. W Polsce zajmuje się tym Rada Polityki Pieniężnej (RPP). Poprzez prowadzoną politykę pieniężną dąży do utrzymania wzrostu cen na poziomie od 1,5 do 3,5 proc., przy celu inflacyjnym wynoszącym 2,5 procent.

Jak w Polsce mierzy się inflację?

Przeważnie wykorzystuje się wskaźnik CPI (Consumer Price Index). Dotyczy on cen towarów i usług konsumpcyjnych, a publikowany jest przeważnie raz na miesiąc. W Polsce dochodzi do tego przeważnie ok. 15 dnia kolejnego miesiąca. Pomiarem wskaźnika zajmuje się GUS na podstawie zebranych cen ok. 1400 towarów i usług. To m.in. mięso, owoce, środki do prania, meble, usługi transportowe i turystyczne. Dane pochodzą z ok. 35 tys. punktów. Lista produktów, których ceny są brane pod uwagę, jest corocznie weryfikowana i dostosowywana do aktualnej struktury konsumpcji gospodarstw domowych.

Poza tym GUS ustala, jakie kategorie produktów mają największy udział w wydatkach konsumentów. Te, w przypadku których jest znaczący, bardziej wpływają na ogólny poziom cen niż te, gdzie jest on niewielki.

Kiedy inflacja spada?

Dochodzi do tego w wyniku określonych zmian gospodarczych. Duży wpływ mają ceny surowców. Kiedy te maleją, często następuje spadek wskaźnika inflacji. Surowce są wykorzystywane w wielu procesach. Przykładem kroku, który może spowodować spadek inflacji, jest obniżenie podatku VAT na określoną kategorię produktów. Niski wskaźnik inflacji ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej, a najlepiej, jeśli utrzymuje się na stabilnym poziomie. Wielu przedsiębiorców działa w ramach franczyzy w branży gastronomicznej i usługowej. Szybki wzrost m.in. cen energii w ostatnich powodował, że właścicieli lokali musieli regularnie podnosić ceny, aby osiągać rentowność. Przy stabilnej inflacji nie mają takiego problemu.