Czy franczyza to prosty sposób na biznes?

Czym jest franczyza i jak rozwija się w Polsce? Jakie są jej plusy i minusy? Kto może zostać franczyzodawcą, a kto franczyzobiorcą? Czy to dobry sposób na biznes?

- Wiele sieci franczyzowych to firmy stosunkowo młode o niewielkiej liczbie placówek. Ich know-how i pozycja rynkowa są dopiero w trakcie tworzenia. Patrząc wstecz na to, jak rynek franczyzy rozwijał się na przestrzeni ostatnich lat nie sposób nie zauważyć, że wielu franczyzodawców nie utrzymało się na nim. Nakazuje to ostrożność i rozwagę przy wyborze licencji franczyzowej, którą chcemy zakupić - mówi Andrzej Krawczyk, partner w ARSS.

Choć franczyza jest obecna w Polsce od ponad 30 lat, to jednak polskiego rynku wciąż nie możemy uznać za dojrzały. Co prawda, coraz więcej osób prowadzi biznes, korzystając z franczyzy. Rośnie też grupa tych, którzy taką formą działalności są zainteresowani, przy czym wciąż budzi ona w nich mnóstwo pytań i wątpliwości.

Właśnie z myślą o wszystkich początkujących w tym temacie przygotowaliśmy krótki przewodnik, opisujący aktualną sytaucję na rynku franczyzy oraz omawiający podstawowe zagadnienia z nim związane.

Wiele ofert - czy wszystkie dobre?

Najbardziej znane w Polsce marki, które rozwijają się poprzez franczyzę to np. McDonald's, Żabka, Intermarche, Kosmetyczny Instytut Dr Irena Eris, Da Grasso, Carrefour express czy Subway. Wszystkie one budują sieci placówek w całej Polsce. Jednak tylko część z tych placówek należy do tych firm, które stworzyły koncept i markę. Pozostałe prowadzone są przez niezależnych przedsiębiorców na zasadzie franczyzy.

Franczyza korzystna jest dla obu stron. Franczyzobiorca może dzięki niej założyć własny, zyskowny biznes, ograniczając ryzyko niepowodzenia do minimum. Powiela bowiem koncepcję, która została już przetestowana na rynku i znalazła uznanie w oczach klientów. W zamian odprowadza opłaty na rzecz franczyzodawcy. Ten zaś zyskuje dodatkowe dochody oraz zwiększa rozpoznawalność, a tym samym wartość swojej marki.

- Obecnie w Polsce działa ponad 700 firm oferujących innym przedsiębiorcom franczyzę. Ich liczba cały czas rośnie, co roku do grona franczyzodawców dołącza kilkadziesiąt firm. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nie każda jest jednakowo dobrze przygotowana do tej roli. Co więcej, aby inwestycja została zwieńczona sukcesem, ważna jest nie tylko właściwa ocena franczyzodawcy i jego systemu, ale także własnych możliwości prowadzenia danej działalności - zauważa Andrzej Krawczyk.

Najwięcej systemów franczyzowych funkcjonuje obecnie w branży odzieżowej i obuwniczej, gastronomicznej, FMCG (w tym przede wszystkim sklepy ogólnospożywcze oraz specjalistyczne sklepy spożywcze) oraz finansowej (m.in. sieci agencyjne banków, punkty kasowe, doradcy finansowi). Ale i w pozostałych branżach wybór staje się coraz większy. We franczyzie można już poprowadzić sklep z praktycznie każdego rodzaju asortymentem (od sprzętu IT przez artykuły urządzania wnętrz po drobne upominki okolicznościowe), a także różnego typu biznesy usługowe np. salon urody, firmę szkoleniową, przedszkole, kancelarię prawną czy też firmę organizującą wesela.  Coraz większa konkurencja - jak w każdej innej dziedzinie, tak i we franczyzie - wymusza tworzenie coraz lepszych ofert oraz coraz wiekszą profesjonalizację działań ze strony franczyzodawców.

Dobry franczyzodawca, czyli jaki?

Firma, która chce rozwijać się poprzez franczyzę, a więc sprzedawać swój pomysł na biznes innym przedsiębiorcom, powinna go najpierw dokładnie przetestować na sobie. Dopiero po kilku latach prowadzenia działalności, najlepiej w kilku różnych lokalizacjach, będzie można mieć pewność, że biznes został przetestowany, sprawdzony, odniósł sukces, co da realne przesłanki co budowy systemu franczyzowego.

Franczyza często kojarzy się ze znaną marką. Czy wobec tego firma, która jest znana tylko w jednym mieście powinna rozwijac się poprzez franczyzę w całym kraju? Czy z takiej oferty warto korzystać? Jak najbardziej tak. Polski rynek franczyzy jest wciąż rynkiem stosunkowo młodym. Wiele firm oferujących franczyzę dysponuje niewielkimi sieciami, a więc i niewielka jest także rozpoznawalność ich marek. Z drugiej strony, polscy konsumenci wciąż nie przykładają aż tak dużej wagi do tego elementu.

- Ważniejszymi zaletami franczyzy będzie przekazanie know-how przedsięwzięcia oraz pomoc w ocenie wszystkich czynników, które decydują o jego powodzeniu. W praktyce oznacza to np. pomoc w znalezieniu odpowiedniej lokalizacji, projekt aranżacji lokalu według sprawdzonych standardów, szkolenia dla personelu, przekazanie wiedzy o tym, jak wynagradzać i jak motywować pracowników, udostępnienie źródeł zaopatrzenia w potrzebne produkty po atrakcyjnych cenach, dostęp do gotowych wzorów umów czy materiałów marketingowych i wiele innych w zależności od specyfiki działalności - wyjaśnia Andrzej Krawczyk.

W praktyce oznacza to, że firma powinna podjąć szereg działań zanim zostanie franczyzodawcą. Mowa przede wszystkim o zidentyfikowaniu i opisaniu know-how przedsięwzięcia, które franczyzobiorca będzie mógł otrzymać w formie podręcznika operacyjnego. Kluczową kwestią jest także skonstruowanie dobrej umowy franczyzy. Ważne jest również wypracowanie zasad rekrutacji franczyzobiorców oraz wyznaczenie pracowników, którzy zajmą się udzielaniem im wsparcia zarówno na początku, jak i w trakcie bieżącej działalności. Początkujący franczyzodawca powinien swe pierwsze działania skierować nie na jak najszybszy rozwój, ale na przetestowanie systemu w kilku placówkach franczyzowych.

Zainteresowania nie mniej ważne niż zyski

Dostarczenie przez franczyzodawcę know-how nie gwarantuje sukcesu. Franczyzodawca zapewnia coś, co potocznie można nazwać biznesowym zestawem „zrób to sam”, ale powodzenie działalności zależy przede wszystkim od zdolności franczyzobiorcy i od jego umiejętności wykorzystania oferowanej mu szansy.

We wszystkich sieciach można zauważyć trzy podstawowe poziomy wyników osiąganych przez franczyzobiorców. Są zatem franczyzobiorcy – przodownicy, którzy znakomicie sobie radzą, mają prawidłowe nastawienie i podejście, a także predyspozycje, dzięki którym potrafią maksymalnie wykorzystać pojawiające się szanse. Są też osoby przeciętne, które działają w systemie franczyzowym i generalnie osiągają oczekiwane rezultaty, ale brakuje im talentu niezbędnego do optymalnego rozwoju działalności i maksymalizacji zysków. W końcu są i tacy, których wyniki są słabe. Są to ludzie, którzy przystąpili do systemu franczyzowego z jak najlepszymi intencjami, ale brakuje im woli lub uzdolnień bądź też zmienili w międzyczasie zdanie co do swojego pomysłu na życie i chcą się wycofać z franczyzy.

Jak trafić do tej pierwszej grupy? Kluczem jest właściwy dobór oferty do możliwości finansowych, zainteresowań, umiejętności, a także chęć osobistego zaangażowania się w działalność.

- Częstym błędem jest selekcja ofert franczyzowych wyłącznie przez pryzmat wysokiej rentowności przyszłego przedsięwzięcia. Wielu potencjalnych franczyzobiorców pomija aspekt dostosowania charakteru planowanej aktywności do własnych predyspozycji i upodobań. Osoba nie lubiąca dzieci a otwierająca placówkę przedszkolną, kierując się jedynie kryterium zyskowności, nie osiągnie najprawdopodobniej oczekiwanej satysfakcji z pracy ani w pełni zadowalającego wyniku ekonomicznego - mówi Andrzej Krawczyk.

We franczyzie czy na własną rękę?

Wyciągając wnioski z omówionych powyżej kwestii, nietrudno zauważyć, że franczyza nie jest wolna od wad i ryzyka. Nie daje gwarancji na sukces, a już sam wybór odpowiedniego partnera biznesowego nie jest łatwy. Do tego trzeba się liczyć z ponoszeniem dodatkowych kosztów z tytułu opłat franczyzowych. Czy wobec tego nie lepiej wybrać działalność na własną rękę?

Na pierwszy rzut oka, największym minusem franczyzy w porównaniu z samodzielnym biznesem są opłaty franczyzowe. W sieciach franczyzowych obowiązują bowiem opłaty licencyjne wstępne (tylko w nielicznych przypadkach ich nie ma, ale w skrajnych mogą sięgnąć 130 tys. zł) oraz bieżące (płatne zazwyczaj co miesiąc jako procent od obrotu bądź z góry ustalona stała kwota). Opłat nie należy jednak postrzegać jako istotnego minusu franczyzy, bowiem w zamian za nie franczyzobiorca otrzymuje szereg świadczeń, pozwalających uniknąć kosztownych błędów, a także zaoszczędzić sporo czasu, jakiego przecież wymaga stworzenie od podstaw dobrego biznesu i stała aktualizacji koncepcji, dopasowywanie jej do trendów rynkowych.

Oczywiście franczyza nie jest dobrym rozwiązaniem dla wszystkich. Ten sposób prowadzenia biznesu w bardzo dużej mierze ogranicza możliwość realizacji własnych pomysłów. To sieć narzuca standardy obsługi, źródła zaopatrzenia, ofertę, promocje, ma bezpośredni wpływ na kształtowanie cen. Z jednej strony daje to wygodę i bezpieczeństwo. Ale jeśli ktoś jest osobą bardzo kreatywną, przedsiębiorczą i odczuwającą potrzebę ciągłego eksperymentowania i wprowadzania zmian według własnego uznania, na pewno nie odnajdzie się w sieci franczyzowej.

Jeśli ktoś posiada dopracowany w każdym szczególe pomysł, ma doświadczenie biznesowe, a także odpowiednie zaplecze finansowe, może spróbować prowadzenia działalności na własną rękę. Ale statystyki są bezlitosne. Start up opierający biznes wyłącznie na własnym pomyśle ma dziewięciokrotnie większe szanse na bankructwo w ciągu pierwszych lat działalności niż ten, który skorzystał z franczyzy.

Joanna Cabaj - Bonicka

Zobacz nasz katalog sieci franczyzowych i upewnij się która franczyza będzie dla Ciebie najlepsza.