Co powinna zawierać umowa franczyzy

Data dodania: 10 stycznia 2014

Umowa franczyzy jest dokumentem prawnym, który w kompleksowy sposób opisuje transakcję zawieraną między franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Musi ona być sprawiedliwa, dokładnie ilustrować zobowiązania stron, przy równoczesnym określeniu mechanizmów kontrolnych, które pozwolą franczyzodawcy zachować spójność systemu. 

Umowa franczyzy jest oczywiście ważna, choć wydaje się, że przywiązuje się do niej niewspółmiernie dużą wagę. To jakość biznesu prowadzonego na jej podstawie jest istotna. Umowa franczyzy powinna spełniać następujące wymagania:

  • we właściwy sposób regulować prawa własności należące do franczyzodawcy;
  • opisywać strukturę operacyjną systemu oraz zasady kontroli;
  • zapewniać franczyzobiorcy bezpieczeństwo jego działań i możliwości rozwoju oraz sprzedaży jego aktywów związanych z działalnością prowadzoną na podstawie umowy franczyzy.

Umowa franczyzy staje się swoistą polisą ubezpieczeniową dla obydwu stron na wypadek, gdyby współpraca układała się źle. Jeśli którakolwiek ze stron analizuje zapisy umowy po jej podpisaniu, to najczęściej wynika to z faktu pojawienia się problemów wynikających ze współpracy lub jej braku

Umowa franczyzy to osobista relacja

W trakcie współpracy relacje osobiste pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą oraz ich wspólna chęć osiągnięcia sukcesu są o wiele ważniejsze niż formalna umowa franczyzy. W większości systemów franczyzowych franczyzodawca będzie właścicielem następujących elementów:

  • znaku towarowego lub nazwy handlowej oraz związanej z nimi renomy;
  • założeń biznesowych systemu opisanych w podręczniku operacyjnym oraz innych podręcznikach, które w całości będą poufne i tajne;
  • w niektórych przypadkach — zastrzeżonych receptur, specyfikacji, projektów graficznych oraz dokumentów operacyjnych;
  • praw autorskich odnoszących się do tych ze wskazanych wyżej elementów, które mają formę pisemną i mogą podlegać autorskiej ochronie prawnej.

Materiały rekrutacyjne franczyzodawcy z pewnością wskażą rodzaj i zakres oferowanych przez niego świadczeń wstępnych, zakres bieżących usług, na które może liczyć franczyzobiorca, jak również koszty przystąpienia i uczestnictwa w systemie franczyzodawcy. Należy przyjrzeć się bliżej każdemu z tych czynników.

Koszty uczestnictwa w systemie

Koszty początkowe będą zawierały wszystkie wydatki niezbędne do otwarcia biznesu. W ramach tej kwoty franczyzodawca może również zapewnić franczyzobiorcy wyposażenie placówki i pierwsze zaopatrzenie w towar.

Franczyzodawca najprawdopodobniej pobierze wstępną opłatę franczyzową aby pokryć wydatki, jakie poniósł w związku ze wstępnymi usługami świadczonymi na rzecz franczyzobiorcy. Nie ma tu sztywnych reguł dotyczących wysokości tej opłaty, ponieważ poszczególne systemy franczyzowe różnią się między sobą.

Opłaty  bieżące umożliwiają franczyzodawcy pokrycie wydatków na bieżące usługi oraz wsparcie jakie zapewnia franczyzobiorcy.

Zasadniczą kwestią jest to, że franczyzodawca nie powinien mieć nieujawnionych źródeł przychodów pochodzących od jego franczyzobiorców, nie powinien też mieć możliwości arbitralnego i nieuzasadnionego podnoszenia cen produktów, które dostarcza franczyzobiorcom.

Opłaty franczyzowe, jakkolwiek opisane, są zasadniczo zapłatą franczyzobiorcy na rzecz franczyzodawcy za świadczenia, które franczyzodawca mu zapewnia.

Składki na reklamę

W większości systemów franczyzowych za ich reklamę i promocję odpowiada franczyzodawca, który otrzymuje od franczyzobiorców składki na ten cel. Najpopularniejsza metoda kalkulowania takiej składki jest taka sama, jak w przypadku opłat bieżących. Polega ona na ustaleniu określonej, wyrażonej procentowo części obrotów uzyskiwanych przez franczyzobiorców.

W niektórych przypadkach franczyzodawca może włączyć składkę na reklamę do opłaty bieżącej i zobowiązać się do przeznaczenia określonej jej części na reklamę i promocję. Zdarzają się również przypadki, gdy to lokalna reklama jest ważniejsza niż ogólnokrajowa. Wtedy franczyzodawca może nie pobierać od franczyzobiorcy składki na reklamę, zobowiązując go równocześnie do wydania stosownej kwoty na zaakceptowaną przez operatora systemu reklamę lokalną.

Wsparcie wstępne

Natura wsparcia wstępnego jest różnorodna, w zależności od rodzaju prowadzonego biznesu. Z oczywistych względów franczyzobiorcy działającemu w systemie sprzedaży obwoźnej nie jest potrzebna pomoc w wyborze lokalizacji. Z kolei franczyzobiorca prowadzący placówkę handlową, w przeciwieństwie do operatora mobilnego, nie musi uczyć się sztuki bezpośredniego pozyskiwania klientów.

Generalna zasada jest taka, by zakres początkowych usług oferowanych przez franczyzodawcę (w tym szkoleń) pozwolił osobie niedoświadczonej w tym zakresie założyć własną firmę i od momentu rozpoczęcia działalności efektywnie ją prowadzić zgodnie ze standardami wybranego systemu franczyzowego.

Wsparcie bieżące

Po rozpoczęciu działalności przez franczyzobiorcę, franczyzodawca ma obowiązek wspierania go przez ciągłe świadczenie określonego zakresu usług. Chodzi tu w szczególności o:

  • monitorowanie działalności franczyzobiorcy, aby pomóc mu w utrzymaniu standardów i zyskowności,
  • bieżące szkolenia,
  • ciągłe unowocześnianie stosowanych metod oraz wprowadzanie innowacji,
  • badanie rynku i rozwój,
  • promocję i reklamę,
  • korzyści płynące z zamówień hurtowych dla całej sieci.

Umowy franczyzy - zawartość

Ustanowienie i identyfikacja praw własności należących do franczyzodawcy. Dotyczy to zwłaszcza kwestii znaków towarowych, nazw handlowych, materiałów objętych prawami autorskimi oraz know-how  franczyzodawcy.

Charakter i zakres praw przyznanych franczyzobiorcy. Dotyczy to obszaru działania oraz formalnego przyznania praw do używania znaków towarowych, materiałów objętych prawami autorskimi itp.

Udzielenie franczyzobiorcy prawa do działania na określonym terytorium.

Usługi świadczone przez franczyzodawcę

W zakres usług, jakie franczyzodawca świadczy franczyzobiorcom wchodzą zarówno świadczenia początkowe, jak i te, które występują w toku współpracy. Świadczenia początkowe umożliwiają franczyzobiorcy przystąpienie do systemu, przeszkolenie i wyposażenie go w taki sposób, by mógł rozpocząć działalność w systemie. Później franczyzodawca w sposób ciągły będzie dostarczał różne świadczenia, które powinny być wyszczególnione w umowie.

Obowiązki franczyzobiorców

Obowiązki te obejmą swym zakresem szereg kwestii, od akceptacji obciążeń finansowych związanych z rozpoczynaniem działalności zgodnie z wymaganiami franczyzodawcy, po dostosowanie się do systemu rozliczeniowego i administracyjnego sieci, umożliwiającego obu stronom dostęp do niezbędnych informacji. Systemy są opisane w podręczniku operacyjnym. Informację na temat tego jak posługiwać się podręcznikiem franczyzobiorca uzyska w trakcie szkoleń. Sam podręcznik franczyzobiorca otrzyma po podpisaniu umowy franczyzy. Wraz z rozwojem systemu franczyzodawca powinien na bieżąco aktualizować podręcznik.

Kontrola działalności franczyzobiorcy

Działalność każdej jednostki powinna być należycie kontrolowana. Nieprzestrzeganie standardów przez jednego franczyzobiorcę może bowiem szkodzić całej sieci. Franczyzobiorcy będą słusznie zaniepokojeni, jeżeli którykolwiek z nich przestanie przestrzegać standardów, a franczyzodawca nie będzie na to reagował. Często kontrole są bardzo szczegółowe i nawiązują do podręcznika operacyjnego. Umowa franczyzy zawiera i opisuje zobowiązania franczyzobiorcy, a podręcznik wyjaśnia, jak te zobowiązania powinny być realizowane.

Sprzedaż przedsiębiorstwa. Jedną z przyczyn sukcesu franczyzy jest wysoki poziom motywacji franczyzobiorcy wynikający z faktu, iż pracuje on na własny sukces oraz bodźca, jakim jest świadomość możliwości sprzedania firmy. Z tych powodów powinna istnieć możliwość zbycia przedsiębiorstwa przez franczyzobiorcę. Zawsze jednak powinna ona podlegać kontroli franczyzodawcy, ponieważ jest to jedyna sytuacja, gdy ktoś inny niż franczyzodawca rekrutuje potencjalnego franczyzobiorcę. Jeżeli sprzedaż odbywa się bez takiej kontroli, powinna rodzić podejrzenia. Skoro bowiem franczyzodawca przeprowadza surową selekcję wszystkich franczyzobiorców pierwotnie przystępujących do sieci, można się spodziewać, że w ten sam sposób będzie chciał rekrutować ich następców, którzy zdecydują się kupić rozwinięty biznes franczyzowy.

W umowie powinny zostać określone kryteria, na podstawie których potencjalny nabywca będzie oceniany przez franczyzodawcę. W umowie należy także zawrzeć procedury, których należy w takiej sytuacji przestrzegać. Niektórzy franczyzodawcy umieszczają w kontrakcie zapis o przynależącym im prawie pierwokupu placówki franczyzowej w sytuacji, gdy franczyzobiorca zechce ją sprzedać. Jeśli taki zapis obowiązuje, powinien on przewidywać konieczność zapłacenia przez franczyzodawcę przynajmniej takiej samej ceny, jaką nabywca działający w dobrej wierze zaoferował franczyzobiorcy. Należy się sprzeciwiać wszelkim sztucznym formułom, które pozwalałyby franczyzodawcy kupić taką placówkę poniżej jej wartości rynkowej.

Śmierć franczyzobiorcy. W umowie należy zawrzeć postanowienie mówiące, iż franczyzodawca dołoży starań w celu zabezpieczenia przedsiębiorstwa franczyzobiorcy jako aktywów do spieniężenia lub do przejęcia przez spadkobierców franczyzobiorcy, o ile tylko kwalifikują się oni jako franczyzobiorcy.

Rozwiązywanie sporów i zakończenie umowy

Arbitraż jest w rzeczywistości prywatnym postępowaniem przed sędzią (arbitrem) wybranym przez strony. Zaletami arbitrażu są:

  • poufny charakter;
  • możliwość wyboru arbitra ze względu na specjalistyczną wiedzę, jaką posiada na temat działalności będącej przedmiotem arbitrażu;
  • czas postępowania można dostosować do potrzeb stron;
  • strony mogą ustalać zasady arbitrażu i w ten sposób oszczędzać czas i pieniądze.

Arbitraż ma również wady. Nie każdy spór wynikający z umowy franczyzy może być rozstrzygany decyzją arbitra. Z kolei wybranie złego arbitra może spowodować podjęcie kompromisowej decyzji, która nie zadowoli żadnej ze stron. Mając na uwadze długoterminowy charakter relacji we franczyzie, za nadające się do rozstrzygnięcia w drodze arbitrażu uznane zostać mogą te sfery, w których mogą się pojawić rzeczywiste nieporozumienia, na przykład kalkulacje opłat franczyzowych czy prawo do przedłużenia umowy.

Możliwość i konsekwencje rozwiązania umowy. W każdej umowie franczyzy powinien istnieć wyraźny zapis o możliwości jej rozwiązania w przypadku naruszenia przez franczyzobiorcę postanowień w niej zawartych. Zwykle franczyzobiorcy przysługuje możliwość naprawienia drobniejszych uchybień, aby uniknąć konieczności rozwiązania umowy, jednakże przewinienia te nie mogą się powtarzać.

W wyniku rozwiązania umowy franczyzobiorca z reguły będzie musiał podjąć niezbędne kroki, które zapewnią, że nie będzie już kojarzony z franczyzodawcą. Franczyzobiorca nie będzie mógł dłużej korzystać ze znaku towarowego bądź nazwy handlowej i innych zastrzeżonych praw własności należących do franczyzodawcy. Ponadto franczyzobiorca będzie zobowiązany do niepodejmowania przez określony czas działalności konkurencyjnej w stosunku do franczyzodawcy lub innych franczyzobiorców. Nie będzie też mógł robić użytku z systemu franczyzodawcy i stosowanych przez niego metod.

www.arss.com.pl

Dołącz do newslettera

Copyright © 2007-2021 ARSS. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Opieka nad stroną: Lembicz.pl  Skład magazynu Franczyza & Biznes: Aera Design
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram