Czy regulacja franczyzy zostanie uchwalona rzutem na taśmę?

Po przeszło siedmiomiesięcznym okresie oczekiwania, zaproponowana nowelizacja kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawie własności przemysłowej, mająca na celu uregulowanie kwestii franczyzy, została włączona do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Dlaczego potrzebna jest regulacja?

Ministerstwo Sprawiedliwości, w uzasadnieniu do rozpoczęcia prac legislacyjnych, zwraca uwagę na to, że w aktualnym stanie prawnym umowa franczyzy jest umową nienazwaną, opierającą się na ogólnej zasadzie swobody umów. Charakterystycznymi cechami umów franczyzy, występujących w obrocie gospodarczym, jest przekazywanie przez franczyzodawcę franczyzobiorcy prawa do korzystania z jego nazwy, znaków towarowych, patentów, know-how i innych elementów identyfikacyjnych działalności, w zamian za zobowiązanie do prowadzenia działalności zgodnie z wytycznymi franczyzodawcy i wynagrodzenie. Pomimo istnienia umów franczyzy, polski Kodeks cywilny nie zawiera regulacji dotyczących ich treści.

Ministerstwo Sprawiedliwości otrzymało informacje o dysfunkcjach w systemach franczyzowych, wpływających na działalność gospodarczą w Polsce. Problemy te były przedmiotem doniesień medialnych. W 2020 roku, na zlecenie Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, prof. Rafał Adamus z Uniwersytetu Opolskiego opracował raport „Faktyczna nierówność stron umowy franczyzy”, w którym wskazuje na:

1. Problem nierzetelnych informacji – często przekazywane informacje przez franczyzodawców nie są w pełni zgodne z rzeczywistością.
2. Nierównowagę kontraktową stron – znaczna dysproporcja między pozycją franczyzodawcy a mniejszymi franczyzobiorcami.
3. Narzucanie nierynkowych cen na produkty franczyzodawcy.
4. Ukryte opłaty.
5. Długoterminowość umów franczyzowych.
6. Długotrwałość sporów sądowych.
7. Trudności w rozwiązaniu umów franczyzowych.
8. Brak korelacji między opłatami franczyzowymi a zyskiem franczyzobiorcy.

Co zawiera projekt?

Projekt proponuje zmianę w Kodeksie cywilnym, definiując umowę franczyzy jako zobowiązanie franczyzodawcy do udostępnienia franczyzobiorcy jego koncepcji lub techniki prowadzenia działalności, w zamian za wynagrodzenie i prowadzenie działalności według tych wytycznych.

Zaletą tej regulacji jest wprowadzenie jasnej definicji umowy franczyzy, co pozwoli uporządkować terminologiczny chaos na polskim rynku. Obecnie występują różnorodne oferty współpracy, które są niesłusznie utożsamiane z franczyzą.

Forma umowy

Zgodnie z projektem, umowa franczyzy wymaga zachowania formy dokumentowej, co oznacza możliwość złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu, także w formie elektronicznej. Taka forma umowy jest bardziej dostosowana do współczesnych realiów, ale wiąże się z potencjalnymi wyzwaniami w przypadku sporów sądowych.

Dokument informacyjny

Projekt wprowadza obowiązek, aby franczyzodawca udostępniał franczyzobiorcy dokument informacyjny oraz wzorzec umowy franczyzy przed jej zawarciem. Dokument informacyjny zawierać będzie m.in. dane identyfikujące franczyzodawcę, opis działalności gospodarczej, sposób ustalania wynagrodzenia oraz informacje o ewentualnych obowiązkach franczyzobiorcy.

Projekt przewiduje możliwość żądania przez franczyzobiorcę zmniejszenia wynagrodzenia franczyzodawcy w przypadku istotnego spadku przychodów franczyzobiorcy z przyczyn, za które nie ponosi on odpowiedzialności. Jest też opcja żądania przez franczyzobiorcę zmniejszenia wynagrodzenia franczyzodawcy w przypadku istotnego spadku przychodów franczyzobiorcy z przyczyn, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Projekt umożliwia wypowiedzenie umowy franczyzy przez obie strony w określonych sytuacjach, np. w przypadku naruszenia umowy przez jedną ze stron, czy zmian w sytuacji prawnej franczyzobiorcy.

Wypowiedzenie umowy franczyzy

Projekt umożliwia wypowiedzenie umowy franczyzy przez obie strony w określonych sytuacjach, np. w przypadku naruszenia umowy przez jedną ze stron, czy zmian w sytuacji prawnej franczyzobiorcy.

Zakaz konkurencji

Po rozwiązaniu umowy franczyzy, zakaz konkurencji będzie ograniczał się tylko do zakazu tworzenia przez franczyzobiorcę konkurencyjnego systemu franczyzowego przez rok.

Kary umowne

Projekt zawiera regulacje dotyczące kar umownych, ograniczając możliwość ich nakładania na franczyzobiorcę i wprowadzając roczny termin na ich dochodzenie.

Weksle własne in blanco

Projekt przewiduje, że weksle własne in blanco, wręczane w ramach umowy franczyzy, powinny zawierać zastrzeżenie „nie na zlecenie” lub inne równoznaczne, ograniczając możliwość ich indosowania.

Co dalej?

Po długim okresie oczekiwania, projekt regulacji franczyzy jest wreszcie przedmiotem działań Rady Ministrów. Jego dalsze losy zależą od procesu legislacyjnego i zbliżającego się końca kadencji Sejmu, co może wpłynąć na tempo prac nad ustawą.

Szukasz sieci franczyzowej? Sprawdź franczyzy w naszym katalogu sieci.