Ceny energii rosną w całej Europie

Najważniejszymi przyczynami rekordowych wzrostów cen energii na europejskich rynkach są rosnące ceny surowców energetycznych oraz bezprecedensowo wysokie koszty zakupu uprawnień do emisji CO2 w systemie ETS Unii Europejskiej. W pierwszej połowie roku, według danych Eurostatu, podwyżki cen dotknęły 16 z 27 rynków europejskich.

Ostatnie tygodnie przyniosły dalsze wzrosty cen energii elektrycznej. Niektóre kraje podjęły kroki w celu ich obniżenia i ochrony konsumentów, np. przez zmniejszenie podatków od energii elektrycznej. Możliwe jest, że Komisja Europejska również interweniuje, jeśli wysokie ceny energii wpłyną znacząco na konkurencyjność przemysłu unijnego.

Dane dotyczące cen energii elektrycznej

Polski Instytut Ekonomiczny podaje, że we wrześniu średnia ważona cena energii elektrycznej na rynku dnia następnego wynosiła 465,70 zł za MWh, co stanowi wzrost o ponad 20% w stosunku do poprzedniego miesiąca i o 91% w skali roku.

Prof. dr hab. inż. Wojciech Suwała z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie komentuje: „Ceny energii elektrycznej rosną zarówno w Polsce, jak i w Europie. Musimy się przyzwyczaić do tego, że ceny energii nie będą stabilne.”

Porównanie cen energii w Europie

W I półroczu bieżącego roku Eurostat odnotował wzrost cen energii elektrycznej w 16 z 27 państw UE. Prof. Wojciech Suwała zauważa, że te wzrosty są wynikiem normalnych praw rynkowych i obejmują różne sektory, w tym paliwa. Wskazuje na to, że w Polsce ceny energii są jednymi z najniższych w Europie, mimo że na kontynencie odnotowano znaczące wzrosty.

Wpływ uprawnień do emisji CO2 na ceny energii

Ogromny wpływ na wzrost cen energii miał wzrost kosztów zakupu uprawnień do emisji CO2 w systemie ETS – wzrost tych kosztów o 1200% w ciągu ostatnich czterech lat. W Polsce, gdzie energia w dużej mierze pochodzi z węgla kamiennego i brunatnego, wysoka emisja CO2 przekłada się na ceny energii elektrycznej.

Unijny system handlu emisjami

ETS, unijny system handlu emisjami, jest kluczowym elementem polityki UE w walce ze zmianami klimatu. Zmiany w tym systemie mogą obejmować rozszerzenie na sektory transportu i budownictwa, a rządy krajów UE mogą naciskać na Komisję Europejską o obniżenie cen uprawnień do emisji CO2 w przypadku negatywnego wpływu na konkurencyjność przemysłu.

Inne czynniki wpływające na ceny energii

Do czynników cenotwórczych z ostatniego roku należą również mniejsza produkcja energii z OZE i rosnące zapotrzebowanie na energię, będące efektem ożywienia gospodarczego po okresie lockdownów i ograniczeń związanych z pandemią COVID-19.

Sytuacja w innych krajach i działania rządów

Analizy Komisji Europejskiej wskazują, że obecne wzrosty cen energii są związane również z wysokimi wzrostami cen gazu. Rządy różnych państw podejmują kroki na rzecz ochrony konsumentów, np. obniżając podatki. Przykładowo, włoski rząd zainwestował 3 mld euro na stabilizację cen energii i gazu, a Litwa planuje zamrozić ceny ogrzewania.

Komisja Europejska, wraz z rządami krajów UE, może podejmować działania na rzecz stabilizacji cen energii, choć możliwości są ograniczone. Prof. Wojciech Suwała podkreśla, że KE może wspierać odbiorców wrażliwych, czyli osoby o niskich dochodach, dla których wzrost cen energii może być problemem.