Gdy polski rynek staje się za ciasny...

W Europie jest wiele państw, w których biznesy franczyzowe dopiero kiełkują. Warto im się przyjrzeć i potraktować jako alternatywę do rozwoju sieci poza granicami Polski, zwłaszcza w części z nich drzemie ogromny potencjał. Między innymi rynek gastronomiczny, aż prosi się o zagospodarowanie.

Obiecujący rynek albański
W związku ze słabym nasyceniem rynku w Albanii i wysokim popytem konsumenckim na wszelkie rodzaje handlu oraz usług występujących w krajach rozwiniętych, rynek w Albanii jest szansą dla przedstawicieli wielu systemów franczyzowych. Istnieje silny potencjał rynkowy dla franczyzy szczególnie w następujących sektorach: reklama, restauracje, gastronomia, wyposażenie i odzież.  Jednak, grupa przedsiębiorców w Albanii jeszcze nie oswoiła się z pomysłem franczyzy.
Jest to stosunkowo nowa koncepcja dla wspólnoty gospodarczej Albanii. System prawny w Albanii wyraźnie nie zawiera pojęcia franczyza. Prawo pracy jest wyrażone jasno, leasing może być negocjowany dowolnie, a prawo chroni znaki handlowe patenty, projekty przemysłowe i prawa autorskie. Zasadniczo, nie wymaga się żadnej specjalnej rejestracji, czy zgody rządu w celu założenia przedsiębiorstwa franczyzowego. Warunki konsumenckie i ekonomiczne wydają się sprzyjać rozwojowi międzynarodowej franczyzy.

Dominacja Niemiec w Austrii
Franczyza jako model działalności biznesowej pozostaje stosunkowo mało istotnym czynnikiem gospodarki austriackiej, z powodu szacowanych pięciu do dziesięciu procent ze sprzedaży detalicznej. Wzrost w ilości aktywnych Systemów, jak i w ilości partnerów franczyzy jest stosunkowo niski 1,5% rocznie, ale ilość jednostek indywidualnych wzrasta do 4%. Niemal połowa przedsiębiorstw franczyzy działających w tym kraju ma korzenie lokalne. Największym zagranicznym uczestnikiem gospodarki franczyzy w Austrii są Niemcy, z niemal jedną trzecią systemów, po nich Stany Zjednoczone z niemal 10%. Kilka minionych lat pokazało dominację systemów niemieckich i stosunkowy spadek udziału w rynku zarówno dla systemów amerykańskich, jak i austriackich. Najszybciej rozwijającym się sektorem franczyzy jest detal, gdzie ilość jednostek wzrosła ogromnie o 58% pomiędzy rokiem 2004 i 2006 (porównując do 8% wzrostu ogólnie w jednostkach franczyzy). 

Bośnia i Hercegowina: Droga otwarta dla fast foodów
Franczyza już zadomowiła się w gospodarce Bośni i Hercegowiny. Firmy wynajmujące samochody (Hertz, National, Budget, Alamo), operatorzy turystyczni oraz wydawnictwa są najbardziej znanymi przykładami systemów franszyzy w tym kraju.. Idąc za przykładami Chorwacji i Serbii przyszłość franszyzy w tym kraju to sektor gastronomii typu fast ford. Ponieważ środowisko biznesowe nieustannie się rozwija, możliwe jest, że franczyza stanie się najbardziej znaczącym sposobem dla marketingu towarów i usług. Jednym z najbardziej znanych franczyzodawców jest PepisiCo, która przyznała dwie licencje franczyzowe dla dwóch jednostek (Federacji i Republiki Serbskiej). 

Bułgaria już odkryta
Ponad połowa firm franczyzowych obecnych w Bułgarii weszła na rynek w czasie ostatnich pięciu lub sześciu lat, a w latach 2007-2008 nastąpił ich znaczny przypływ. Trend ten będzie przyspieszał, ponieważ przychody oraz znajomość systemu franczyzy wzrasta. Wśród najbardziej widocznych marek w Bułgarii znajdują się: KFC, Dunkin Donuts, Subway, Pizza Hut, Berlitz, ERA, Centrury 21, Remax, GNC, Wilson Learning. Ponieważ rynek lokalny dopiero dojrzewa świeżymi uczestnikami rynku bułgarskiego, którzy pokazują jak amerykańska koncepcja franczyzy staje się popularna, są Curves, Subway i Starbucks.
Franczyza najbardziej aktywna jest w sektorze fast food i występuje tu wielu lokalnych uznanych franczyzodawców. Rynek detaliczny w Bułgarii obecnie jest otwarty na wiele produktów oraz usług, które są zazwyczaj sprzedawane i obsługiwane przez międzynarodowe sklepy na zasadach franczyzy. Dobre możliwości franczyzy dotyczą również sklepów przy stacjach paliw, lodziarni, sklepów ze sprzętem komputerowym, specjalistycznych sklepów detalicznych, usług sprzątania, sprzętu oraz usług związanych z rekreacją, wypiekami [baked food], cukierkami oraz batonikami. Przedsiębiorcy Bułgarscy są chętni do pozyskania wiedzy na temat marketingu i zarządzania. Ramy prawne w Bułgarii są przystosowane do zasymilowania zagranicznej franczyzy. Obecnie, nie ma prawa dotyczącego franczyzy ani specjalnych przepisów odnoszących się do takiego modelu. Zasadniczo, nie wymaga się żadnej specjalnej rejestracji, czy zgody rządu w celu założenia przedsiębiorstwa franczyzowego.

Turystyka i hotelarstwo w Chorwacji otwarte na franczyzę
Franczyza w Chorwacji jeszcze nie rozwinęła się w pełni, ale istnieją silne inicjatywy zmierzające do promocji zalet tej koncepcji biznesu. Istnieje około 120-150 zagranicznych franczyzodawców działających na terenie rynku w Chorwacji, z których większość jest bardzo dobrze znana, np. McDonald’s, Subway i Fornetti. Turystyka oraz hotelarstwo uznawane jest za najbardziej obiecujące sektory przy rozwijaniu franczyzy w Chorwacji. Typowy przyszły franczyzobiorca mało wie na temat franczyzy i musi zasięgnąć wiedzy na ten temat. Przede wszystkim chce wiedzieć jakie korzyści może uzyskać dzięki przystąpieniu do sieci. W lokalnej prasie oraz magazynach specjalistycznych istnieje wiele możliwości reklamy, a pomoc dla franczyzodawców szukających lokalnych partnerów dostępna jest w dwóch centrach rozwoju franczyzy. 

Kosowo: potencjał w restauracjach
Klimat biznesowy Kosowa jest zachęcający dla prowadzenia działalności franczyzowej. Istnieje już niewielka ilość franczyzodawców, którzy działają na terenie Kosowa, ale rynek jest wciąż otwarty na nowe możliwości. Lokalni klienci szukają wysokiej jakości, sprawdzonych produktów oraz usług za przystępną cenę. Kilku franczyzodawców amerykańskich osiedliło się tam i działa z powodzeniem. Należą do nich między innymi Coca-Cola, RC Cola, Nike oraz Office One Superstore. Inni międzynarodowi franczyzodawcy to Benetton (Włochy), Terra Nova (Włochy), Zara (Hiszpania), Mango (Hiszpania), Bitsiani (Grecja), SBC Computers (Serbia) oraz Maxi Mart (Serbia). Silny potencjał dla przyszłych franczyzodawców kryje się w gastronomii, hotelach oraz przemyśle odzieżowym. 

Nienasycona Macedonia
Od 1997 roku McDonald’s otworzył w Macedonii pięć restauracji. Holiday Inn otworzył popularny hotel w centrum Skopje w roku 2008, a w 2002 powstał Best Western Plaza. Innymi franczyzodawcami amerykańskimi w Macedonii są Diners' Club oraz Western Union. Kilka firm europejskich takich jak polski Big Star, włoski Benetton oraz hiszpańskie Mango założyło sklepy w Macedonii.  Najlepszą szansą dla franczyzy są restauracje, sklepy ze sprzętem komputerowym, specjalistyczne sklepy detaliczne, usługi druku i kopiowania oraz centra wynajmu sprzętu. Przedsiębiorcy w Macedonii są chętni, aby pozyskać wiedzę na temat technologii i zarządzania.

Montenegro: Turystyka, turystyka, turystyka….
Franczyza jeszcze nie jest szeroko praktykowana w Montenegro. Na razie działa tu Coca-Cola, Pepsi-Cola a także ReMax oraz Century 21. Różnorodne raporty przedstawiają Montenegro jako kraj, który przygląda się europejskiej turystyce oraz inwestycjom w nieruchomości. Światowa Organizacja Turystyki i Podróży [World Travel and Tourism Council] przewiduje, że przed Montenegro 10 lat zrównoważonego rozwoju. Ilość obcokrajowców mieszkających w Montenegro oraz ilość turystów odwiedzających Montenegro wzrasta, co jest kolejnym celem dla franczyzodawców. Istnieje silny potencjał rynkowy dla franczyzy w następujących sektorach: restauracje, gastronomia, wyposażenie i odzież. Nie ma specjalnych przepisów prawnych odnoszących się do franczyzy w Montenegro.

Franczyza sposobem na bezrobocie w Serbii?
Podczas gdy kilku franczyzodawców działa w Serbii, ta nowa koncepcja prowadzenia biznesu jednak bardzo pociągająca dla lokalnych przedsiębiorców. Warunki konsumenckie i ekonomiczne wydają się sprzyjać rozwojowi międzynarodowej franczyzy. W związku ze słabym nasyceniem rynku w Serbii i popytem konsumenckim na wszelkie rodzaje handlu oraz usług z krajów rozwiniętych, rynek w Serbii jest obietnicą dla szerokiego zakresu systemów franczyzy. Nawet pomimo tego, że nie istnieje specjalne prawo dotyczące franczyzy w Serbii (jest to regulowane przez Prawo Umów oraz Deliktu), urzędnicy oraz kręgi biznesowe wierzą zasadniczo, że zagraniczna franczyza będzie pionierem nowych inwestycji oraz zapewni katalizator dla zatrudnienia.  Ponieważ bezrobocie jest jednym z większych problemów gospodarczych Serbii, szeroko rozprzestrzenia się wsparcie międzynarodowych franczyzodawców, a zainteresowanie franczyzą rośnie z dnia na dzień.

Słowenia: Jak otworzyć amerykańską franczyzę
Istnieje tam tylko trzech amerykańskich franczyzodawców - McDonald's, ReMax oraz VenusMars. W celu promocji franczyzy na tym rynku w dniu 4 marca 2009 roku Ambasada Amerykańska w Ljubljanie w porozumieniu ze słoweńską Izbą Handlową zorganizuje seminarium na temat: „Jak otworzyć amerykańską franczyzę.” Prelegentami będą przedstawiciele z amerykańskiej Izby Handlowej, Amerykańskiej Ambasady, Słoweńskiej Izby Handlowej, Słoweńskiego Towarzystwa Franczyzy oraz właściciele słoweńskiej i amerykańskiej franczyzy. Całodzienne seminarium będzie zawierało prezentacje, dyskusje oraz informacje z sieci.

Agnieszka Grabuś