Coraz więcej kontroli firm pod kątem pracy na czarno

W pierwszym półroczu tego roku odnotowano znaczący wzrost kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) w obszarze legalności zatrudnienia. Przeprowadzono około 15 tysięcy kontroli, skupiających się na legalności zatrudnienia zarówno polskich, jak i zagranicznych pracowników.

Dariusz Górski z Głównego Inspektoratu Pracy zauważa, że mimo wzrostu liczby kontroli, skala nieprawidłowości pozostaje na podobnym poziomie jak w poprzednich latach. Według niego, przyczyną tego stanu rzeczy są zbyt niskie kary i brak skutecznych narzędzi prawnych.

Skala i zakres kontroli

W ubiegłym roku PIP przeprowadziła ponad 54 tysiące kontroli, z których 11,5 tysiąca dotyczyło legalności zatrudnienia. W pierwszym półroczu bieżącego roku liczba kontroli wzrosła, głównie z powodu zniesienia covidowych restrykcji.

PIP analizuje legalność zatrudnienia pod kątem trzech kluczowych elementów: zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, zawarcia umowy o pracę na piśmie w wymaganym terminie oraz zgłoszenia podjęcia pracy przez osoby bezrobotne.

Wnioski z kontroli PIP

Według wstępnych danych, PIP stwierdziła brak umowy o pracę w 610 przypadkach i inne uchybienia w 890 przypadkach. Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych odnotowano odpowiednio w 476 oraz 445 przypadkach.

Inspektorzy pracy sprawdzili legalność zatrudnienia ponad 17,1 tysiąca cudzoziemców, stwierdzając nielegalne wykonywanie pracy w 728 kontrolach.

Branże z największym ryzykiem nieprawidłowości

Nieprawidłowości najczęściej identyfikowane są w branżach budowlanej, handlowej i usługowej, gdzie występuje największe ryzyko patologii związanych z nielegalnym zatrudnieniem.

W ramach Polskiego Ładu, rząd zapowiedział walkę z zatrudnianiem na czarno i wypłacaniem wynagrodzeń „pod stołem”, wprowadzając nowe narzędzia prawno-podatkowe mające na celu legalizację zatrudnienia i ograniczenie szarej strefy.

Według Dariusza Górskiego, wiele firm kalkuluje kary za nadużycia dotyczące legalności zatrudnienia jako część swojego modelu biznesowego. Sankcje nakładane przez inspektorów pracy często są postrzegane jako niewystarczające do odstraszenia przedsiębiorców od nielegalnego zatrudniania.

Skala zjawiska wynagrodzeń „pod stołem”

Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego ujawnia, że aż 1,4 miliona pracowników w Polsce otrzymuje część wynagrodzenia „pod stołem”. Zjawisko to jest najbardziej rozpowszechnione w mikrofirmach i branżach takich jak usługi, handel i budownictwo.