Masz firmę? Inspektor może przyjść bez zapowiedzi

Państwowa Inspekcja Pracy może teraz przeprowadzać kontrole bez zapowiedzi u wszystkich przedsiębiorców. Czy taka zmiana jest zgodna z obowiązującym stanem prawnym?

W opinii ekspertów Konfederacji Lewiatan - nie. – Od momentu ukazania się informacji o zmianie zarządzenia Głównego Inspektora Pracy w sprawie nowych zasad kontroli, w szczególności niezapowiedzianych kontroli inspektorów we wszystkich zakładach pracy, zgłaszaliśmy swoje wątpliwości powołując się na niezgodność zarządzenia z art. 82 i art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która odwołuje się bezpośrednio do ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych, w szczególności konwencji MOP nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu oraz protokołu do konwencji – mówi prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, przewodniczący Zespołu Prawa Pracy w Radzie Dialogu Społecznego.

Konfederacja Lewiatan odnosząc się do kontrowersyjnego stanu prawnego, w którym organ kontrolny aktem wewnętrznym tj. zarządzeniem Głównego Inspektora Pracy łamie ustawowe przepisy o zasadach kontroli inspektorów pracy, uważa za konieczne, nie tylko szybkie odwołanie zapisów zarządzenia, ale także dyskusję w RDS nad zasadami kontroli. Łamanie tych zasad przez inspekcję pracy nie tylko będzie nielegalne, ale także uprawniać będzie do roszczeń odszkodowawczych od Skarbu Państwa kontrolowanych podmiotów.

Eksperci podkreślają, że zmiany w zasadach kontroli zawarte w obowiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej były wypracowane w dialogu z rządem i partnerami związkowymi, i tylko przyjęcie takiej formuły pracy opracowaniu nowych przepisów jest dopuszczalne.

Równocześnie prof. Męcina wyjaśnia, że obowiązujące zasady kontroli w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy, określa art. 24 ust. 1, który dopuszcza kontrole bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy w zakresie przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności w odniesieniu do BHP i legalności zatrudnienia. A w związku z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej można je stosować tylko do zakładów przemysłowych i handlu, z wyłączeniem zakładów usługowych. Ewentualne prace nad zmianą przepisów powinny zostać rozpatrzone w zespole prawa pracy Rady Dialogu Społecznego.

Istnieją wyraźne podstawy do przyjęcia, że zarządzenie Głównego Inspektora Pracy w sprawie dopuszczalności niezapowiedzianych kontroli we wszystkich firmach jest niezgodne z obowiązującym prawem. W szczególności wyłączenie usług z możliwości niezapowiedzianych kontroli ma swoje podstawy w art. 82 i 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przepisy te bezpośrednio odwołują się do ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych zwłaszcza konwencji MOP nr 81 z 1947 roku dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu oraz protokołu do konwencji z 1995 roku, a te wyraźnie wyłączają możliwość prowadzenia niezapowiedzianych kontroli w zakładach usługowych.