Negatywne trendy na polskim rynku gastronomicznym były widoczne już we wcześniejszych latach, co odzwierciedlają dane GUS. W chwili pisania tego opracowania niestety nie ma jeszcze danych za 2012 rok, aczkolwiek można się spodziewać, że był on podobny bądź nawet nieco słabszy od poprzedniego. Już we wcześniejszych latach uwidaczniał się stopniowy spadek liczby lokali oraz spadek przychodów z gastronomii. W 2011 roku wartość rynku wyniosła niespełna 21,6 mld zł, a więc wróciła do poziomu z 2009 roku, kurcząc się o kilkaset milionów względem roku 2010. Liczba punktów stopniała z ponad 70 tysięcy w 2010 r. do niespełna 68 tysięcy w 2011 r.
Spadek liczby lokali gastronomicznych postępuje w Polsce od lat – jeszcze w 2005 roku było ich ponad 92 tysiące. Związane jest to z profesjonalizacją rynku, objawiającą się znikaniem z ulic miast małych budek z hot dogami czy zapiekankami na rzecz bardziej nowoczesnych lokali gastronomicznych. Jednym z przejawów tej nowoczesności jest także powstawanie coraz większej ilości sieci gastronomicznych, spośród których spora część chce się rozwijać poprzez franczyzę.
Słodkie biznesy jak magnes
Polski rynek franczyzy w gastronomii tworzy obecnie 150 systemów, w ramach których działa około 2350 lokali (nie licząc punktów z automatami vendingowymi). Około 730 z nich to placówki własne franczyzodawców, franczyzobiorcy prowadzą zaś ponad 1620 punktów. Obecnie tylko dwie trzecie spośród 150 sieci oferujących franczyzę posiada działające placówki franczyzowe. Pozostałe opierają na razie swoją działalność na jednostkach własnych.
Najbardziej rozwiniętym i wciąż dynamicznie rozwijającym się segmentem rynku franczyzy gastronomicznej w Polsce są sieci serwujące różnego typu desery i napoje, a więc kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie, lodziarnie oraz modne w ostatnim czasie punkty z jogurtami mrożonymi. Segment ten tworzy 50 sieci zrzeszających ponad 700 punktów.
Wielu franczyzobiorców stawia na popularne wśród klientów i przystępne dla nich cenowo koncepty z segmentu fast food oraz pizzerii. W pierwszym z nich działają 32 sieci posiadające łącznie ponad 600 punktów, w drugim – 23 sieci z 540 punktami. Niewiele mniej sieci, bo 22 funkcjonuje w segmencie restauracji casual dining. Liczba lokali zrzeszonych w tych sieciach jest jednak zdecydowanie skromniejsza (ok. 230), co tłumaczyć można mniejszą rozpoznawalnością większości konceptów z tego segmentu. Ponadto, utrzymanie odpowiednich standardów w takich restauracjach oraz wypromowanie ich na lokalnych rynkach jest dużym wyzwaniem. W pozostałych segmentach, takich jak zdrowa kuchnia czy puby wybór ofert franczyzowych wciąż jest niewielki.
Liczba punktów w sieciach franczyzowych
w podziale na segmenty
Ostrożni i brawurowi
Franczyza uważana jest za bezpieczniejszy sposób prowadzenia działalności wiążący się z mniejszym ryzykiem bankructwa. Jednak w okresie dekoniunktury nawet wsparcie sieci nie zawsze okazuje się wystarczające. W 2012 roku ubyło placówek w tak znanych sieciach jak Fornetti, Da Grasso, Piwiarnia Warki czy Green Way. Niekorzystne trendy odbiły się także na mniejszych, ale równie aktywnych franczyzodawcach, np. Asia to go czy Mr Hamburger. Kilka firm, które jeszcze rok czy dwa lata temu aspirowało do roli franczyzodawców, zniknęło w ogóle z rynku.
Można też wskazać kilka sieci, które zrezygnowały z franczyzy bądź wstrzymały się tymczasowo z aktywnym poszukiwaniem franczyzobiorców. Należą do nich np. Pizza Dominium, Bon Apetito, Payda czy Dom Sushi. Pod koniec roku do grona tego dołączył Sushi Bar Nigiri, jedyny franczyzodawca reprezentujący bary sushi, który odniósł sukces na skalę ogólnopolską – kilka lat temu miał blisko 20 lokali, ale dziś zostały już tylko 4 w Warszawie i okolicach. Kolejną siecią, która planuje wstrzymać rekrutację franczyzobiorców, jest Salad Story. W 2013 r. zamierza otwierać wyłącznie lokale własne.
Jednak biorąc pod uwagę fakt, że rynek franczyzy gastronomicznej jest dość duży i różnorodny, bez trudu możemy znaleźć na nim także takie sieci, którym 2012 rok upłynął pod znakiem dalszej dynamicznej ekspansji franczyzowej. Najwięcej nowych punktów otworzyły takie sieci jak Cukiernia Sowa, Lody Bonano, McDonald's, Subway oraz Biesiadowo.
Pojawili się także nowi franczyzodawcy, choć nie było ich w tym roku wielu. Za przykłady posłużyć mogą: 7th Street – sieć restauracji utrzymana w stylu amerykańskiego baru fast food, Western Chicken – sieć fast foodowa z daniami z kurczaka oraz Pijalnia Wódki i Piwa należąca do notowanej na giełdzie spółki Mex Polska.
Dla kogo koszulka lidera?
Rok 2012 nie przyniósł rewolucji na liście największych sieci franczyzowych w Polsce. Pierwsza trójka od lat bez zmian, choć w nieco odmienionej kolejności: McDonald's, Da Grasso i Fornetti. Do podium zbliża się bydgoska Cukiernia Sowa, której udało się rozwinąć dużą ogólnopolską sieć na zasadzie franczyzy pomimo tego, że praktycznie w ogóle nie promowała oferty współpracy. Jest to jednak firma w wieloletnimi tradycjami (istnieje od 1946 roku) i w budowie sieci wspierała się nawiązanymi wcześniej kontaktami handlowymi.
Największe sieci gastronomiczne w Polsce rozwijające się poprzez franczyzę
Sieć |
Liczba placówek w 2012 roku |
Placówki franczyzowe w 2012 roku |
Liczba placówek w 2011 roku |
Wartość inwestycji |
McDonald's |
300 |
169 |
279 |
od 1,2 mln zł |
Da Grasso |
195 |
ok. 190 |
209 |
150 – 350 tys. zł |
Fornetti |
167 |
ok. 130 |
ok. 230 |
40 – 60 tys. zł |
Cukiernia Sowa |
137 |
124 |
b.d. |
b.d. |
Telepizza |
112 |
ok. 55 |
115 |
120 – 200 tys. zł |
Sphinx |
94 |
ponad 80 (franczyza bądź model operatorski) |
95 |
400 – 750 tys. zł |
Piwiarnie Warki |
78 |
78 |
94 |
150 – 400 tys. zł |
Subway |
68 |
68 |
54 |
od 350 tys. zł |
Biesiadowo |
64 |
64 |
53 |
od 40 tys. zł |
Wars (wagony restauracyjne i barowe) |
61 |
61 |
69 |
b.d. |
Lody Bonano |
50 |
46 |
20 |
ok. 50 tys. zł |
Gruby Benek |
40 |
ok. 40 |
43 |
ok. 70 tys. zł |
New York Hot Dog |
40 |
33 |
40 |
od 20 tys. zł |
Cafe Club |
34 |
kilkanaście |
34 |
od 300 tys. zł |
Pizzeria K-2 |
30 |
29 |
29 |
b.d. |
Carte d'Or Cafe |
28 |
ponad 20 |
21 |
od 65 tys. zł (wyspa) do 370 tys. zł (lodziarnia premium) |
A.Blikle |
26 |
10 |
26 |
200 – 300 tys. zł |
Green Way + Green Way Food For Life |
20 |
17 |
24 |
od 300 tys. zł |
Nasz Naleśnik |
20 |
19 |
19 |
65 – 100 tys. zł |
Salad Story |
20 |
7 |
19 |
350 – 500 tys. zł |
A poniżej prezentujemy pełne – według dostępnych dla nas informacji - zestawienie sieci, które rozwijają się poprzez fraczyzę.
Segment |
Lista sieci oferujących współpracę franczyzową |
Fast food |
McDonald's, Subway, New York Hot Dog, Szybki Kęs, China Box, Mr Hamburger, Chińska Patelnia, Olimp, Noodle w Pudle, Western Chicken, Multifood STP, Asia to go, Express Kuchnia Marche, Ali-Baba Kebab & Pita, MacJack Kebab & Pizza, American Chinese Food, Sevi Kebab, United Chicken, Canappka, Magiczna Kukurydza, Baalbek Express, Thai Wok, Niam Niam Grill Panini Bar, 7th Street, Expres Zapiekanka, Berlin Kebab, Pocco Locco Sandwiches, City Fries, Belfrtit, City Wok, Piada Bar, MacWay. |
Pizzerie |
Da Grasso, Telepizza, Biesiadowo, Gruby Benek, Pizzeria K-2, Solo Pizza, Gorrrąca Pizza 105, Presto Pizzeria Trattoria, Maxipizza, Fiero! Pizza, Chilli Pizza, La Primera, La Torre, Crazy Piramid Pizza, Pizza Lucia, Fabryka Pizzy, Pizza Punkt, Johni Beconi American Pizza, Gaga Pizzeria Trattoria, Restauracja & Pizzeria Ricco, Daily Pizza, Gregorio Pizza, Wytwórnia Pizzy. |
Casual dining |
Sphinx, Nasz Naleśnik, Sioux, Greco, Hana Sushi, Cleopatra, Wook, Sakana, Naleśniki jak Smok, Naleśnikarnia Retro, Chłopskie Jadło, Sensi Sushi, Piramida Steakhouse, Baalbek Orient Grill, Fenix, Scarabeus Express, Hospoda u Svejka, Orient Express, Babooshka, Akashia, Pierogarnia Stary Młyn, Himalayamomo. |
Zdrowa kuchnia |
Green Way, Green Way Food For Life, Salad Story, Bioway, Dr Bardadyn, Na Zdrowie Catering Dietetyczny, Vegemania. |
Puby i kluby |
Piwiarnia Warki, Carpe Diem, Lizard King, John Bull Pub, Pijalnia Wódki i Piwa, PRL Klub, Ministerstwo Śledzia i Wódki. |
Desery |
Fornetti, Cukiernia Sowa, Lody Bonano, Cafe Club, Carte d'Or Cafe, Ice'n'go, A. Blikle, Nowakowski Gorąco Polecam, Cafe Chopin, Chatka Smaku, Lody Gotti, Pijalnia Czekolady E. Wedel, Pożegnanie z Afryką, Mount Blanc, Columbus Coffee, Feel the chill, T. Deker Patissier & Chocolatier, Coffeeshop Company, Lodomania, Lovit, Mamuśka The Cheesecake Shop, Batida, Chocoffee, Redberry, Loveyo, Yogen Fruz, Aroma Espresso Bar, Eurocafe, Sweet Station, Tree Some Coffee, Chocolate Company, Zielona Budka, Haagen-Dazs, Cinnabon, Beard Papa's, My Baby Cafe, Boba Bubble Tea, YanTea, Herba Thea, Sagafredo Zanetti Expresso, Klubokawiarnia, Kawiarnia Barcelona, Babie Lato, Yogo Fruit, Cafe Republic, Cofee by Coffee, The Coffee Factory, Deserland, Yogoland, Świat Lodów. |
Gastronomia dla podróżnych |
Wars, Leśne Runo, ComfortRestaurant, Pit Stop Bar, Gościniec Polskie Jadło |
Vending |
Alois Dallmayr, Hello Coffee, Openvend |