Czas franczyzy, czyli o zmianach gospodarczych w Polsce i transformacja do systemu wolnorynkowego

Czas franczyzy

Transformacja ustrojowa w Polsce na przełomie lat 80-tych i 90-tych XX wieku doprowadziła do upadku komunizmu i wprowadziła nowy obraz świata dla polskiej rzeczywistości.

W wyniku obrad Okrągłego Stołu doszło do pierwszych, częściowych wolnych wyborów, a nowo powstały Rząd w trybie natychmiastowym wprowadził program mający na celu ustabilizowanie sytuacji ekonomicznej w Polsce. Miało nastąpić natychmiastowe przejście z gospodarki, która była nierynkowa, mało elastyczna i nieefektowna, oraz całkowicie zdominowana przez sektor państwowy - do gospodarki wolnorynkowej. Zmiany, jakich dokonano, początkowo doprowadziły do załamania produkcji, oraz wedle statystyk do realnego spadku wynagrodzeń i świadczeń socjalnych.

Jednak w tym samym momencie doszło do przełomu w funkcjonowaniu rynku, przynosząc lawinę przekształceń strukturalnych, a przede wszystkim jakościowych. Dokonano gruntownych zmian własnościowych oraz zainicjowano aktywną politykę antymonopolową, która dotyczyła likwidacji jej struktur. Wprowadzono liberalizację cen, w celu dostosowania ich do rynku międzynarodowego. Głównym celem było otwarcie polskiej gospodarki na świat, poprzez uruchomienie rynku kapitałowego, oraz dopuszczenie inwestycji zagranicznych.

Przedsiębiorstwa szybko nauczyły się wykorzystywać zachowania na rynku, co dodatkowo przyczyniło się do szybkiego wzrostu gospodarki, która dawała możliwości nie tylko wielkim firmom i korporacjom, ale również wszystkim tym, którzy marzyli o swoim własnym biznesie. Zwłaszcza dla tych ostatnich pojawiła się szansa na prowadzenie firmy w formie franczyzowej, która uznawana jest za najbardziej rokującą pod względem finansowym strukturę biznesu.

Przykłady rozwoju sieci franczyzowych w Polsce

Franczyza rozwijała się i rozwija w bardzo zawrotnym tempie na całym świecie. Jej początki w Polsce sięgają przełomu lat 80-tych i 90-tych. Pierwsze zagraniczne sieci franczyzowe, między innymi takie jak: Yves Rocher, który pojawił się na polskim rynku już w 1989 roku, oraz krótko po nim, wszystkim dobrze znany McDonald`s. W pierwszej kolejności korporacje uruchomiły placówki pilotażowe, w celu zbadania rynku, gdyż ryzyko inwestycyjne w Polsce było ciągle wysokie. I tak pierwsza restauracja franczyzowa McDonald`s otwarta została w Bydgoszczy w 1994 roku - dwa lata później od wejścia giganta na rynek polski.

Do franczyzy równie szybko przekonali się przedsiębiorcy z Polski. Prekursorem stali się właściciele restauracji Mr Hamburger, gdzie struktura franczyzowa wzorowana była na amerykańskich fast – foodach. Wprowadzili na rynek gastronomiczny pierwsze, prawdziwe hamburgery, o których w Polsce, jeszcze nikt wtedy nie słyszał, może jedynie oglądał w amerykańskich filmach. Kolejnym, był rozwój franczyzowy sieci cukierni A. Blikle. Łódzki przedsiębiorca początkowo nie planował koncepcji biznesowej w tej formie, miała to być zwykła dystrybucja ciastek, gdzie transport i produkcja słodyczy leżała po stronie cukierni. Szybko okazało się jednak, że jest dużo więcej firm, które są chętne do współpracy i to otworzyło drogę do rozwoju sieci.

Warto również podkreślić, że polska franczyza rozpoczęła swoje istnienie dużo wcześniej niż upadek komunizmu, gdyż tak naprawdę korzenie sięgają lat 50-tych. Pierwsze jej kroki poczynił Bank PKO BP, którego punkty przyjmowania opłat powstawały w niedużych miejscowościach i zakładach pracy. Dobrym przykładem jest również Poczta Polska i jej placówki, które były otwierane przez mieszkańców mniejszych miast, w celu usprawnienia korespondencji zwłaszcza zaraz po wojnie, gdzie Poczta nadzorowała wysyłkę listów i paczek. Z franczyzowego modelu korzystał także Orbis współpracując z zagranicznymi hotelami, a następnie otwierając biura podróży, prowadzone przez prywatnych przedsiębiorców, którzy zwykle byli byłymi pracownikami firmy i postanowili założyć swoją własną działalność gospodarczą.

Orbis nie był jedynie odpowiedzialny za działalność hotelarską, ale również, jako pierwszy umożliwił działalność hazardową i możliwość gry w kasynie. Same kasyna, które niegdyś należały do prywatnych właścicieli, bardzo często działają w tych czasach na zasadzie franczyzy. Przykładem może być kasyno w Warszawie w hotelu Hilton, które należy do sieci, operującej w Polsce, Litwie, Łotwie i Estonii – Olympic Casino. Kasyno dzięki przynależności do sieci zyskało obszerny asortyment gier, między innymi: automaty i gry stołowe, jak blackjack, ruletka i poker.

Franczyza obecna w wielu branżach

Każdego roku rynek franczyzowy w Polsce rozbudowuje się i staje się coraz bardziej dojrzały. Osoby, które są zainteresowane założeniem własnego biznesu na zasadzie franczyzy mogą wybierać wśród najbardziej popularnych branż, jak gastronomia, banki, odzieżówka, oraz sklepy spożywcze. Prawdą jest, że wybór w tych kategoriach jest największy i one też generują większą część systemów franczyzowych dostępnych w Polsce. Warto jednak, przyjrzeć się także produktom nietypowym, często jedynymi w swojej kategorii, a generującym bardzo wysokie przychody.

Dobrym przykładem jest działalność w dziedzinie hazardu, a przede wszystkim kasyn naziemnych. Prawdą jest, że ten rodzaj biznesu nie cieszy się zbyt wielkim zaufaniem Polaków, a wokół niego krąży wciąż mnóstwo stereotypów, niemniej jednak eksperci są zdania i zgodnie twierdzą, że rynek hazardowy będzie się dynamicznie rozwijał, a kasyna będą wyrastały jak grzyby po deszczu. Zarówno w Polsce jak i na świecie i może stać się jedną z najbardziej konkurencyjnych możliwości franczyzowych na całym świecie.

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że franczyza w Polsce, zarówno dla potencjalnych franczyzobiorców jak i dla każdego z franczyzodawców jest strategicznym wyzwaniem.